آلرژی، واکنش بیش‌از‌حد سیستم ایمنی به موادی مانند گرده، غذا، گردوغبار یا حیوانات خانگی است که امروزه شیوع بالایی دارد. برای تشخیص عامل آلرژی، دو روش رایج مورد استفاده قرار می‌گیرد: تست IgE اختصاصی (Specific IgE) – آزمایش خون در آزمایشگاه و تست پوستی خراش (Skin Prick Test – SPT) – در کلینیک یا مطب
هرکدام از این تست‌ها مزایا و محدودیت‌های خاصی دارند که بسته به شرایط بیمار باید انتخاب شوند.
۱. تست IgE اختصاصی (Specific IgE)
نحوه انجام:
با نمونه‌گیری خون، میزان IgE اختصاصی علیه آلرژن‌ها اندازه‌گیری می‌شود.
مزایا:
-
بدون نیاز به قطع داروهای آنتی‌هیستامین
-
قابل انجام در بیماران با آسم شدید، اگزما یا ریسک آنافیلاکسی
-
مناسب برای کودکان خردسال یا بیماران نگران از تست پوستی
محدودیت‌ها:
-
هزینه بیشتر نسبت به تست پوستی
-
حساسیت پایین‌تر در برخی آلرژن‌ها
-
نیاز به چند روز برای دریافت نتیجه
۲. تست پوستی خراش (Skin Prick Test – SPT)
نحوه انجام:
آلرژن روی پوست ساعد یا پشت قرار می‌گیرد و سپس با خراش کوچکی وارد لایه سطحی پوست می‌شود. واکنش‌های پوستی در عرض ۱۵–۲۰ دقیقه بررسی می‌شوند.
مزایا:
-
نتیجه سریع در همان جلسه
-
حساسیت بالا برای تشخیص بسیاری از آلرژن‌ها
-
بدون نیاز به تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی
محدودیت‌ها:
-
نیاز به قطع آنتی‌هیستامین ۵ تا ۷ روز قبل
-
نامناسب برای بیماران با اگزمای شدید یا سابقه شوک آلرژیک
-
احتمال واکنش‌های موضعی یا در موارد نادر، واکنش‌های سیستمیک
مقایسه سریع دو روش: جدول تفاوت‌ها
| ویژگی | تست IgE اختصاصی | تست پوستی خراش (SPT) |
|---|---|---|
| نوع نمونه‌گیری | خون | پوست |
| سرعت دریافت نتیجه | چند روز | ۱۵ تا ۲۰ دقیقه |
| نیاز به قطع آنتی‌هیستامین | ندارد | دارد |
| خطر واکنش آلرژیک | ندارد | احتمال دارد (کم) |
| دقت در تشخیص | خوب | بسیار خوب |
| مناسب برای کودکان/بیماران پرخطر | بله | در موارد خاص خیر |
چه زمانی کدام تست مناسب‌تر است؟
تست IgE اختصاصی توصیه می‌شود اگر:
-
بیمار نمی‌تواند مصرف آنتی‌هیستامین را متوقف کند
-
فرد دارای بیماری‌های پوستی یا ریسک شوک آلرژیک است
-
کودک خردسال یا بیمار نگران همکاری در تست پوستی است
تست پوستی مناسب‌تر است اگر:
-
بیمار داروی آلرژی مصرف نمی‌کند
-
پوست سالم است و امکان انجام تست بالینی وجود دارد
-
نیاز به نتیجه فوری در همان جلسه وجود دارد
جمع‌بندی
هر دو روش IgE اختصاصی و تست پوستی خراش ابزارهایی دقیق برای شناسایی آلرژن‌ها هستند. انتخاب بهترین تست بستگی به شرایط بالینی بیمار، نوع آلرژن، داروهای مصرفی و امکانات موجود دارد. در برخی موارد، ترکیب هر دو روش می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند و برنامه درمانی موثرتری ارائه دهد.
منابع :
Mayo Clinic – Allergy testing overview
UpToDate – Skin prick testing guidelines
No. 106
۰۴/۰۴