سرطان پوست یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در سراسر جهان است که به دلیل رشد کنترل‌نشده سلول‌های پوستی رخ می‌دهد. این بیماری بیشتر در نواحی در معرض نور آفتاب مانند صورت، گوش‌ها، گردن، دست‌ها و بازوها دیده می‌شود، اما می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن نیز ایجاد شود.
انواع اصلی سرطان پوست
-
کارسینوم سلول پایه (Basal Cell Carcinoma – BCC)
-
شایع‌ترین نوع سرطان پوست
-
معمولاً به شکل توده‌ای مرواریدی، براق یا زخمی که ترمیم نمی‌شود ظاهر می‌شود
-
رشد آهسته دارد و به‌ندرت متاستاز می‌دهد
-
-
کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma – SCC)
-
به‌صورت توده‌ای سفت با سطحی پوسته‌پوسته یا زخمی که دیر التیام می‌یابد
-
می‌تواند به بافت‌های اطراف و گاهی به سایر اندام‌ها گسترش یابد
-
-
ملانوم (Melanoma)
-
خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست
-
منشأ آن سلول‌های ملانوسیت (رنگدانه‌ساز پوست) است
-
اغلب به شکل خال جدید یا تغییر در خال‌های قبلی دیده می‌شود
-
قابلیت گسترش سریع به اندام‌های داخلی دارد
-
علائم هشداردهنده سرطان پوست
-
تغییر در شکل، اندازه یا رنگ خال‌ها
-
ایجاد خال یا لکه جدید بر روی پوست
-
زخم‌هایی که پس از چند هفته ترمیم نمی‌شوند
-
توده‌های براق، مرواریدی یا پوسته‌پوسته
-
خارش، سوزش، درد یا خونریزی بدون علت واضح
نکته: هرگونه تغییر غیرمعمول در پوست باید توسط پزشک بررسی شود.
عوامل خطر ابتلا به سرطان پوست
-
قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض اشعه فرابنفش (UV) خورشید یا سولاریوم
-
پوست روشن یا سابقه آفتاب‌سوختگی شدید
-
سابقه خانوادگی سرطان پوست
-
ضعف سیستم ایمنی (مثلاً در افراد پیوندی یا مبتلا به HIV)
-
تماس طولانی‌مدت با مواد شیمیایی سرطان‌زا مانند آرسنیک
راهکارهای پیشگیری از سرطان پوست
-
استفاده روزانه از کرم ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر
-
پوشیدن لباس‌های محافظ، کلاه و عینک آفتابی در فضای باز
-
پرهیز از قرار گرفتن در آفتاب شدید (به‌ویژه بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ عصر)
-
اجتناب کامل از استفاده از تخت‌های برنزه (سولاریوم)
-
معاینه ماهانه پوست و بررسی منظم خال‌ها و لکه‌های جدید
تشخیص سرطان پوست چگونه انجام می‌شود؟
پزشک ابتدا با معاینه دقیق پوست، نواحی مشکوک را شناسایی کرده و در صورت نیاز بیوپسی انجام می‌دهد. نمونه‌برداری از بافت، تشخیص نوع و مرحله سرطان را امکان‌پذیر می‌سازد.
روش‌های درمان سرطان پوست
نوع درمان به مرحله و نوع سرطان بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
جراحی: برداشتن کامل توده سرطانی (متداول‌ترین روش)
-
درمان‌های موضعی: استفاده از کرم‌های دارویی در سرطان‌های سطحی
-
پرتودرمانی: به‌ویژه در مواردی که جراحی ممکن نیست
-
شیمی‌درمانی: در سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک
-
ایمونوتراپی: تحریک سیستم ایمنی برای مبارزه با سلول‌های سرطانی
-
درمان هدفمند: در موارد خاص ملانوم
پرسش‌های متداول
آیا سرطان‌پوست قابل پیشگیری است؟
بله. محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش، پرهیز از سولاریوم و معاینه منظم پوست می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
آیا همه خال‌ها سرطانی هستند؟
خیر. بیشتر خال‌ها خوش‌خیم هستند، اما تغییر در شکل، رنگ یا اندازه خال می‌تواند نشانه هشدار باشد.
آیا فقط سالمندان به سرطان‌پوست مبتلا می‌شوند؟
خیر. اگرچه شیوع در سنین بالا بیشتر است، اما جوانان نیز به‌ویژه در صورت تماس زیاد با آفتاب یا سابقه خانوادگی در معرض خطر قرار دارند.
جمع‌بندی
سرطان‌پوست، به‌ویژه در صورت تشخیص زودهنگام، یکی از قابل‌درمان‌ترین انواع سرطان است. افزایش آگاهی عمومی، محافظت از پوست، معاینات دوره‌ای و پیگیری تغییرات ظاهری پوست، نقش مهمی در پیشگیری و درمان مؤثر این بیماری ایفا می‌کنند.
منابع:
No. 87
۰۴/۰۲