سرخچه، با اینکه یک بیماری ویروسی نسبتاً خفیف به‌حساب می‌آید، اما اگر در دوران بارداری اتفاق بیفتد، می‌تواند آسیب‌های جدی و برگشت‌ناپذیری به جنین وارد کند. از این رو، تست تشخیصی سرخچه یکی از مهم‌ترین اقداماتی‌ست که برای اطمینان از سلامت مادر و نوزاد باید انجام شود.
تست سرخچه چیست و چرا مهم است؟
تست سرخچه شامل مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون و در موارد خاص، آزمایش‌های مولکولی است که برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های IgG و IgM یا RNA ویروس سرخچه در بدن انجام می‌شود. هدف از این تست، دو چیز است:
- بررسی اینکه آیا فرد ایمنی در برابر سرخچه دارد یا نه
- شناسایی عفونت فعال یا تازه، به‌ویژه در زنان باردار یا نوزادان مشکوک
آشنایی با انواع تست‌های سرخچه
- تست IgG سرخچه:
مهم‌ترین و مطمئن‌ترین تست برای بررسی ایمنی. اگر IgG مثبت باشد، نشان می‌دهد که بدن در گذشته با ویروس مواجه شده یا واکسینه شده‌اید و در حال حاضر در برابر بیماری ایمن هستید. - تست IgM سرخچه:
برای شناسایی عفونت تازه یا فعال استفاده می‌شود. اما دقت کنید، این تست نباید به‌صورت روتین برای همه انجام شود، مخصوصاً برای افراد بدون علامت، چون ممکن است نتیجه “مثبت کاذب” بدهد. - تست Avidity IgG:
ابزار دقیق‌تری برای تشخیص زمان تقریبی عفونت. اگر IgG با avidity بالا باشد، به‌معنای عفونت قدیمی است. اگر avidity پایین باشد، احتمال عفونت اخیر بالاست—موضوعی حیاتی در دوران بارداری. - آزمایش RT-PCR:
تشخیص مستقیم ویروس از طریق RNA. بیشتر در مراحل حاد بیماری یا نوزادان مشکوک به سندرم سرخچه مادرزادی (CRS) انجام می‌شود.
چه کسانی لازم است تست سرخچه بدهند؟
- انجام تست سرخچه اهمیت ویژه‌ای دارد. زنانی که قصد بارداری دارند، در اولویت انجام این تست هستند، چون آگاهی از وضعیت ایمنی بدنشان در برابر ویروس سرخچه می‌تواند از بروز خطرات جدی برای جنین در آینده جلوگیری کند. همچنین، زنان بارداری که علائمی مانند تب، بثورات پوستی یا تماس احتمالی با فرد مبتلا داشته‌اند، باید حتماً تحت بررسی قرار بگیرند.
- نوزادانی که با نقص‌های مادرزادی مانند ناشنوایی، آب‌مروارید یا ناهنجاری‌های قلبی به دنیا می‌آیند نیز از جمله گروه‌هایی هستند که انجام تست سرخچه برای آن‌ها ضروری است، چون ممکن است این علائم ناشی از سندرم سرخچه مادرزادی باشد. علاوه بر این، کادر درمانی، باید از ایمنی خود در برابر سرخچه مطمئن باشند تا از انتقال ناخواسته ویروس جلوگیری شود. انجام تست در این گروه‌ها نه‌تنها برای سلامت شخصی آن‌ها، بلکه برای سلامت عمومی جامعه اهمیت دارد.
تفسیر نتایج تست IgG و IgM چگونه است؟
- IgG مثبت: بدن ایمن است؛ واکسیناسیون یا عفونت قبلی
- IgG منفی: فرد در برابر سرخچه آسیب‌پذیر است؛ نیاز به واکسیناسیون در صورت عدم بارداری
- IgM مثبت: احتمال عفونت اخیر؛ تفسیر نیازمند دقت و در نظر گرفتن سایر عوامل است
- IgM منفی: عدم شواهد از عفونت فعال
- نتایج مرزی یا نامشخص: بهتر است تست مجدد در ۷ تا ۱۴ روز آینده انجام شود.
خطاهای رایج در تفسیر تست سرخچه
- انجام تست IgM برای غربالگری عمومی (به‌ویژه زنان بدون علامت)
- برداشت اشتباه از IgM مثبت که ممکن است تا یک سال پس از واکسیناسیون در بدن بماند
- عدم توجه به زمان دقیق نمونه‌گیری، که می‌تواند باعث نتایج منفی کاذب شود
- نادیده گرفتن IgG مادری در تفسیر تست نوزادان
در سه‌ماهه اول بارداری، عفونت با ویروس سرخچه می‌تواند منجر به سقط، مرده‌زایی یا ناهنجاری‌های شدید در نوزاد شود. بنابراین، تست IgG پیش از بارداری و فقط در صورت نیاز، تست IgM یا Avidity در دوران بارداری توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
تست سرخچه نه‌تنها برای تشخیص بیماری، بلکه برای جلوگیری از فاجعه‌ای بزرگ در بارداری ضروری است. انتخاب تست مناسب، تفسیر درست و درک تفاوت IgG و IgM برای هر پزشک و مادر آینده ضروری‌ست.
منبع: