نقش مارکر NSE در آسیب مغزی و پایش تومورهای نورواندوکرین

مارکر NSE (انولاز اختصاصی نورونی) نوعی آنزیم گلیکولیتیکی است که در سلول‌های عصبی و نورواندوکرین یافت می‌شود. این مارکر خونی در شرایطی مانند سرطان‌های منشأ عصبی یا آسیب‌های شدید مغزی افزایش می‌یابد و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی برای تشخیص، پایش و پیش‌آگهی فراهم کند.

---

 NSE چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

NSE یکی از ایزوزیم‌های آنزیم «انولاز» است که به‌طور ویژه در:

• نورون‌ها

• سلول‌های نورواندوکرین

• و برخی سلول‌های شبه‌نورونی

یافت می‌شود. در شرایط آسیب بافتی شدید یا بروز تومور، این آنزیم وارد جریان خون شده و قابل اندازه‌گیری می‌گردد.

---

 کاربردهای بالینی آزمایش NSE

 

۱. مارکر توموری برای تومورهای نورواندوکرین

• نوروبلاستوما (در کودکان): یکی از شاخص‌ترین کاربردهای NSE

• کارسینوم سلول کوچک ریه (SCLC): مارکر مهم برای پایش درمان

• کارسینوم مدولاری تیروئید: همراه با CEA و کلسی‌تونین

• فئوکروموسیتوما و تومورهای نورواندوکرین پانکراس

 

۲. نشانگر آسیب عصبی

افزایش NSE ممکن است در مواردی مانند:

• سکته مغزی (ایسکمیک یا هموراژیک)

• ضربه مغزی شدید (TBI)

• انسفالوپاتی هیپوکسیک یا ایسکمیک
  دیده شود.

 

۳. پایش درمان و پیش‌آگهی

در بیماران مبتلا به نوروبلاستوما یا SCLC:

• کاهش NSE نشانه‌ی پاسخ مثبت به درمان

• افزایش مجدد: هشدار برای عود یا متاستاز

 

 

---

محدوده نرمال آزمایش NSE و تفسیر نتایج

 

📌 مقادیر مرجع ممکن است بسته به روش و کیت آزمایشگاهی متفاوت باشد.

---

نکات مهم در تفسیر آزمایش NSE

• همولیز خون باعث افزایش کاذب سطح NSE می‌شود (زیرا گلبول‌های قرمز حاوی NSE هستند)

• سابقه بالینی، تصویربرداری (MRI یا CT) و سایر مارکرها مانند ProGRP، CgA، LDH و CEA برای تفسیر صحیح لازم است

• حساسیت این مارکر محدود است و ممکن است در برخی بیماران با بیماری فعال، سطح NSE طبیعی باقی بماند

 

 

---

نحوه انجام آزمایش

• نمونه‌گیری از خون وریدی

• نیاز به ناشتایی ندارد

• باید از همولیز نمونه جلوگیری شود

• پاسخ معمولاً در ۱ تا ۲ روز آماده می‌شود

 

---

 جمع‌بندی

آزمایش NSE یکی از مهم‌ترین ابزارهای آزمایشگاهی در شناسایی و پایش سرطان‌های نورواندوکرین مانند نوروبلاستوما و SCLC، و همچنین در ارزیابی آسیب‌های عصبی حاد محسوب می‌شود. اگرچه به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست، اما در کنار سایر یافته‌های بالینی، تصویربرداری و مارکرها می‌تواند اطلاعات دقیق و ارزشمندی برای درمانگر فراهم کند.

 منابع:

Mayo Clinic Laboratories – NSE Test

LabTestsOnline – NSE Tumor Marker

National Cancer Institute – NSE

No. 111

۰۴/۰۲