نیتروگلیسیرین یکی از داروهای پرکاربرد در درمان آنژین صدری، نارسایی قلبی و پرفشاری خون اورژانسی است. این دارو با گشادسازی عروق خونی، فشار روی قلب را کاهش می‌دهد و اکسیژن‌رسانی به عضله قلب را بهبود می‌بخشد.
با وجود اثربخشی بالا، مصرف نادرست آن می‌تواند خطرناک باشد؛ به همین دلیل، آگاهی از روش مصرف، تداخلات دارویی و هشدارهای بالینی الزامی است.
مهم‌ترین کاربردهای پزشکی نیتروگلیسیرین
-
درمان سریع آنژین پایدار و ناپایدار (درد قفسه سینه)
-
کاهش فشار قلب در نارسایی قلبی حاد یا انفارکتوس میوکارد
-
کنترل فشار خون در بخش اورژانس یا ICU
-
پیشگیری از آنژین قبل از فعالیت بدنی (با اسپری یا قرص زیرزبانی)
اشکال دارویی و روش مصرف
| نوع دارو | کاربرد | ویژگی |
|---|---|---|
| قرص زیرزبانی | کنترل سریع درد قفسه سینه | جذب سریع زیر زبان، نه بلع |
| تزریقی (IV) | شرایط بحرانی | مصرف بیمارستانی |
| پچ پوستی | پیشگیری طولانی‌مدت | جذب تدریجی از پوست |
| اسپری دهانی | جایگزین سریع قرص زیرزبانی | استفاده آسان |
| قرص آهسته‌رهش | کنترل مزمن آنژین | مصرف منظم طبق نسخه پزشک |
📌 قرص زیرزبانی باید زیر زبان قرار گیرد تا جذب سریع شود. بلعیدن آن اثربخشی را از بین می‌برد.
عوارض جانبی شایع
-
سردرد (به‌دلیل گشاد شدن عروق مغزی)
-
سرگیجه و افت فشار خون وضعیتی
-
تپش قلب
-
گرگرفتگی یا احساس گرما
🚨 در صورت بروز علائم شدید مانند غش، تاری دید یا درد قفسه سینه مداوم، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تداخلات دارویی خطرناک
| دارو | نتیجه تداخل | هشدار |
|---|---|---|
| سیلدنافیل، تادالافیل، واردنافیل | افت شدید فشار خون | ترکیب با نیتروگلیسیرین ممنوع است |
| دیورتیک‌ها یا داروهای فشارخون | افزایش خطر افت فشار | تحت‌نظر پزشک |
| الکل | تشدید عوارض قلبی | پرهیز از مصرف هم‌زمان |
نکات مهم در مصرف نیتروگلیسیرین
-
قرص زیرزبانی را در جای خشک، خنک و دور از نور نگه‌دارید
-
در زمان درد قفسه سینه، یک قرص مصرف و در صورت عدم بهبود، هر ۵ دقیقه تا ۳ عدد مجاز است
-
در صورت عدم بهبود درد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید
-
پیشگیری از تحمل دارویی با فاصله بدون دارو (۱۰–۱۲ ساعت) در شبانه‌روز الزامی است
پرسش‌های متداول (FAQ)
| سؤال | پاسخ |
|---|---|
| آیا نیتروگلیسیرین اعتیادآور است؟ | خیر، اما مصرف مکرر ممکن است اثربخشی را کاهش دهد |
| آیا می‌توانم آن را برای سردرد استفاده کنم؟ | خیر، فقط برای دردهای قلبی و با تجویز پزشک |
| آیا این دارو باعث سکته می‌شود؟ | نه، اما مصرف نادرست می‌تواند فشار خون را بیش از حد پایین بیاورد |
جمع‌بندی
نیتروگلیسیرین یک داروی نجات‌بخش برای بیماران قلبی است، اما فقط زمانی ایمن است که:
-
در زمان مناسب و طبق تجویز مصرف شود
-
از تداخل با داروهای دیگر جلوگیری شود
-
روش مصرف صحیح (مثل قرار دادن زیر زبان) رعایت شود
-
بیمار از علائم هشداردهنده آگاه باشد و در صورت بروز به پزشک مراجعه کند
منابع :
Mayo Clinic – Nitroglycerin Use and Side
No. 82
۰۴/۰۴
