وارفارین (Warfarin) یکی از رایج‌ترین داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده خون) است که برای پیشگیری از لخته‌های خونی خطرناک در شرایطی مانند فیبریلاسیون دهلیزی، دریچه‌های قلبی مصنوعی، ترومبوز وریدی عمقی (DVT) و آمبولی ریه تجویز می‌شود. برای تنظیم دوز دقیق و اطمینان از اثربخشی و ایمنی آن، تست INR (نسبت نرمال‌شده بین‌المللی) انجام می‌شود.
در این مقاله بررسی می‌کنیم:
-
هرچند وقت یک‌بار باید آزمایش INR بدهید؟
-
محدوده نرمال INR چقدر است؟
-
چه عواملی باعث نوسان INR می‌شوند؟
-
و چگونه می‌توان آن را به‌درستی کنترل کرد؟
آزمایش INR چیست و مقدار نرمال آن چقدر است؟
🔹 INR (International Normalized Ratio) شاخصی برای ارزیابی زمان لخته شدن خون است.
🔹 در افراد سالم (بدون داروی ضدانعقاد)، INR معمولاً بین ۰.۸ تا ۱.۲ است.
| شرایط پزشکی | محدوده هدف INR |
|---|---|
| فیبریلاسیون دهلیزی، DVT، آمبولی ریه | ۲.۰ – ۳.۰ |
| دریچه قلب مکانیکی آئورت (کم‌خطر) | ۲.۰ – ۳.۰ |
| دریچه قلب مکانیکی میترال (پرخطر) | ۲.۵ – ۳.۵ |
هرچند وقت یک‌بار باید آزمایش INR بدهیم؟
در آغاز درمان با وارفارین:
-
آزمایش INR هر ۲ تا ۳ روز انجام می‌شود تا دوز دقیق تنظیم گردد.
پس از تثبیت دوز:
-
معمولاً هر ۴ هفته (ماهانه) یک‌بار آزمایش کافی است.
-
در بیماران بسیار پایدار، پزشک ممکن است فاصله را تا ۸ تا ۱۲ هفته افزایش دهد.
در شرایط خاص، آزمایش زودتر لازم است:
-
شروع یا تغییر دارو (مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، NSAIDs)
-
تغییر ناگهانی رژیم غذایی (سبزیجات سبز تیره)
-
علائم خونریزی، کبودی، یا آمادگی برای جراحی
-
اسهال شدید، تب بالا، یا بیماری‌های حاد
چه عواملی باعث تغییر INR می‌شوند؟
عوامل افزایش INR (خطر خونریزی):
-
مصرف بیش از حد وارفارین
-
مصرف داروهایی مانند مترونیدازول، سفالوسپورین، آسپرین، NSAIDs
-
کمبود ویتامین K، بیماری کبدی، نارسایی کلیه
-
تب بالا یا مصرف الکل
عوامل کاهش INR (خطر لخته شدن):
-
مصرف کم وارفارین یا فراموشی دارو
-
مصرف زیاد غذاهای سرشار از ویتامین K (اسفناج، کلم، جعفری)
-
داروهایی مانند ریفامپین، ضدتشنج‌ها، OCPs
نکات کلیدی برای کنترل بهتر وارفارین و INR
- وارفارین را هر روز در ساعت مشخصی مصرف کنید.
- تغییر ناگهانی رژیم غذایی ممنوع است، به‌ویژه در مصرف سبزیجات برگ‌دار.
- تمام داروها، مکمل‌ها و دمنوش‌های گیاهی را به پزشک اطلاع دهید.
- در صورت خونریزی لثه، ادرار خونی، کبودی بی‌دلیل یا سردرد غیرعادی، فوراً به پزشک مراجعه کنید
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
آیا می‌توانم INR را در خانه اندازه‌گیری کنم؟
بله. برخی دستگاه‌های خانگی INR در دسترس‌اند، اما گران هستند و تفسیر آن‌ها باید زیر نظر پزشک انجام شود.
اگر یک دوز وارفارین را فراموش کنم، چه کنم؟
اگر کمتر از ۱۲ ساعت گذشته، دوز را مصرف کنید. در غیر این صورت، آن را جا بیندازید و دوز بعدی را طبق روال ادامه دهید. دوز دوبرابر هرگز مصرف نکنید.
آیا همیشه باید هر ماه آزمایش بدهم؟
در صورت پایداری INR و عدم تغییر در رژیم یا دارو، پزشک ممکن است فاصله آزمایش‌ها را افزایش دهد.
جمع‌بندی
وارفارین دارویی مؤثر ولی حساس است که کنترل دقیق INR برای جلوگیری از خونریزی یا لخته ضروری است.
فواصل زمانی بین تست‌ها بسته به وضعیت بیمار، مرحله درمان و داروهای مصرفی تعیین می‌شود.
همکاری منظم با پزشک، حفظ ثبات دارویی و غذایی، و هوشیاری نسبت به علائم خطر، کلید مصرف ایمن وارفارین است.
منبع :
American Heart Association – Blood Thinners
No. 55
۰۴/۰۴