پروتئین H-FABP یا Heart-type Fatty Acid-Binding Protein یکی از مارکرهای قلبی نوظهور و حساس است که در تشخیص سریع و اولیه‌ی آسیب حاد عضله قلبی، به‌ویژه در ساعات اولیه انفارکتوس میوکارد، بسیار مؤثر عمل می‌کند. این پروتئین کوچک و محلول در آب، بلافاصله پس از آسیب به میوسیت‌های قلبی وارد جریان خون می‌شود و می‌تواند تشخیص زودهنگام حمله قلبی را در کنار مارکرهایی مانند تروپونین و CK-MB تسهیل کند.
H-FABP چیست؟
-
وزن مولکولی حدود ۱۵ کیلو دالتون دارد.
-
در سلول‌های عضله قلب (میوسیت‌ها) نقش مهمی در انتقال و متابولیسم اسیدهای چرب ایفا می‌کند.
-
در بافت قلب بسیار اختصاصی است، اما به میزان کمتر در کلیه و عضله اسکلتی نیز وجود دارد.
-
در صورت آسیب به غشای سلولی عضله قلب، به‌سرعت وارد خون می‌شود و قابل اندازه‌گیری است.
ویژگی‌های تشخیصی H-FABP در حمله قلبی
| ویژگی | جزئیات |
|---|---|
| زمان شروع افزایش | ۱ تا ۳ ساعت پس از شروع درد قفسه سینه |
| زمان اوج | ۶ تا ۸ ساعت |
| زمان بازگشت به حالت نرمال | ۲۰ تا ۲۴ ساعت |
| مزیت اصلی | افزایش سریع‌تر نسبت به تروپونین در مراحل اولیه |
| کاربرد بالینی | تشخیص انفارکتوس، غربالگری درد قفسه سینه، ارزیابی شدت آسیب میوکارد |
مزایای H-FABP نسبت به سایر مارکرهای قلبی
- افزایش زودهنگام در خون، حتی قبل از تروپونین
- حساسیت بالا در ساعات اولیه انفارکتوس
- مفید برای ارزیابی اورژانسی بیماران با درد قفسه سینه
- مکمل تروپونین و CK-MB برای افزایش دقت تشخیص
- پیش‌بینی شدت آسیب قلبی و ریسک مرگ‌ومیر در نارسایی قلبی
محدودیت‌ها و نکات کلیدی
-
اختصاصیت پایین‌تر نسبت به تروپونین
-
سطح آن در بیماری‌های کلیوی، عضلات اسکلتی یا ترومای غیرقلبی نیز ممکن است افزایش یابد
-
در نارسایی کلیوی، دفع آن کاهش یافته و ممکن است سطح خون به‌طور کاذب بالا باشد
-
تفسیر آن باید همراه با ECG، علائم بالینی و تروپونین صورت گیرد
کاربردهای اصلی پروتئین H-FABP در پزشکی
-
تشخیص سریع انفارکتوس میوکارد (NSTEMI/STEMI) در ساعات ابتدایی
-
رد یا تأیید علت قلبی درد قفسه سینه در بخش اورژانس
-
کمک به تصمیم‌گیری فوری در بیماران با ریسک بالای قلبی
-
استفاده در کنار تروپونین برای افزایش حساسیت تشخیص
-
پیش‌بینی شدت آسیب و پیش‌آگهی در نارسایی قلبی
سؤالات متداول
آیا H-FABP می‌تواند جای تروپونین را بگیرد؟
خیر، اما تکمیل‌کننده بسیار مؤثر در مراحل اولیه تشخیص حمله قلبی است.
چرا استفاده از H-FABP در اورژانس توصیه می‌شود؟
زیرا بسیار زودتر از تروپونین افزایش می‌یابد و می‌تواند اطلاعات تشخیصی مهمی را پیش از پاسخ تروپونین فراهم کند.
آیا در مراکز درمانی ایران هم استفاده می‌شود؟
در برخی مراکز پیشرفته بله، اما در بیشتر بیمارستان‌ها هنوز تروپونین به‌عنوان تست استاندارد استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
H-FABP به‌عنوان یک مارکر زیستی سریع، حساس و نسبتاً اختصاصی، جایگاه مهمی در تشخیص زودهنگام آسیب قلبی دارد. این مارکر نه‌تنها در کمک به افتراق درد قلبی از دردهای غیرقلبی، بلکه در تصمیم‌گیری سریع اورژانسی برای بیماران با علائم اولیه حمله قلبی نیز نقش ارزشمندی ایفا می‌کند. استفاده ترکیبی آن با تروپونین می‌تواند دقت و سرعت تشخیص را به‌طور چشم‌گیری افزایش دهد.
منبع :
Mayo Clinic – Heart attack tests
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/heart-attack-tests
No. 34
۰۴/۰۴
