آزمایش LH (هورمون لوتئینیزهکننده) یکی از مهمترین تستهای هورمونی در بررسی ناباروری، اختلالات قاعدگی، سندرم تخمدان پلیکیستیک، بلوغ زودرس یا تأخیری و عملکرد بیضهها است.
تغییر سطح LH میتواند نشانهای از اختلال در تخمدانها، بیضهها، غده هیپوفیز یا تعادل کلی هورمونهای جنسی باشد. در این مقاله به زبان ساده اما علمی توضیح میدهیم که چرا LH بالا یا پایین میشود و هر کدام چه معنایی دارند.
LH چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
LH هورمونی است که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح میشود و نقش آن در زنان و مردان متفاوت است:
در زنان
- تحریک تخمکگذاری
- تشکیل جسم زرد
- تنظیم چرخه قاعدگی
- کمک به تولید پروژسترون
در مردان
- تحریک سلولهای لیدیگ برای تولید تستوسترون
- نقش حیاتی در تولید اسپرم
محدوده نرمال LH
مقادیر طبیعی LH بسته به جنس، سن و مرحله چرخه قاعدگی متفاوت است:
- زنان در فاز فولیکولی: حدود ۲ تا ۱۲ IU/L
- اوج تخمکگذاری: ممکن است تا ۲۰–۹۰ IU/L افزایش یابد
- فاز لوتئال: حدود ۱ تا ۱۴ IU/L
- زنان یائسه: معمولاً بیش از ۱۵–۲۰ IU/L
- مردان بالغ: حدود ۱ تا ۹ IU/L
علت بالا بودن LH
۱. تخمکگذاری طبیعی
- افزایش ناگهانی LH در میانه سیکل قاعدگی
- نشانه طبیعی و لازم برای آزاد شدن تخمک
۲. سندرم تخمدان پلیکیستیک
- یکی از شایعترین علل LH بالا در زنان
- معمولاً همراه با نسبت LH به FSH بالا
علائم شایع:
- نامنظمی قاعدگی
- ناباروری
- افزایش موهای زائد
- آکنه
۳. یائسگی یا یائسگی زودرس
- کاهش عملکرد تخمدان باعث افزایش LH میشود
- اغلب همراه با افزایش FSH
۴. نارسایی اولیه تخمدان یا بیضه
- آسیب یا کاهش عملکرد ارگانهای جنسی
- ناشی از ژنتیک، جراحی، شیمیدرمانی یا پرتودرمانی
۵. بلوغ زودرس در کودکان
- افزایش LH میتواند نشانه فعال شدن زودهنگام محور هورمونی باشد
LH بالا چه علائمی ایجاد میکند؟
در زنان
- اختلال یا قطع قاعدگی
- ناباروری
- گرگرفتگی و تعریق شبانه در یائسگی
- علائم PCOS
در مردان
- ناباروری
- کاهش یا افزایش غیرطبیعی تستوسترون
- اختلال عملکرد بیضهها
علت پایین بودن LH
۱. اختلالات هیپوفیز یا هیپوتالاموس
- تومور یا آسیب هیپوفیز
- جراحی یا ضربه مغزی
- اختلال در ترشح GnRH
۲. استرس شدید و کاهش وزن زیاد
- استرس مزمن
- کاهش وزن شدید یا بیاشتهایی عصبی
- ورزش بسیار سنگین
۳. بارداری
- در دوران بارداری سطح LH بهطور طبیعی کاهش مییابد
۴. افزایش سایر هورمونها
- پرولاکتین بالا
- افزایش استروژن یا تستوسترون
۵. مصرف برخی داروها
- داروهای هورمونی
- داروهای ضدبارداری
- استروئیدها
LH پایین چه علائمی دارد؟
در زنان
- عدم تخمکگذاری
- قطع قاعدگی
- ناباروری
در مردان
- کاهش تستوسترون
- کاهش میل جنسی
- اختلال در تولید اسپرم
چه زمانی آزمایش LH درخواست میشود؟
- بررسی علت ناباروری
- نامنظمی یا قطع قاعدگی
- تشخیص PCOS
- بررسی بلوغ زودرس یا تأخیری
- ارزیابی عملکرد بیضه یا تخمدان
- بررسی اختلالات هیپوفیز
نکات مهم قبل از انجام آزمایش LH
- در زنان، زمان نمونهگیری اهمیت زیادی دارد
- مصرف داروهای هورمونی باید به پزشک اطلاع داده شود
- تفسیر LH معمولاً همراه با FSH، استروژن، تستوسترون و پرولاکتین انجام میشود
پرسشهای متداول
آیا LH بالا همیشه نشانه بیماری است؟
خیر، افزایش LH در زمان تخمکگذاری طبیعی است.
LH پایین خطرناک است؟
اگر ناشی از اختلال هیپوفیز باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد.
نسبت LH به FSH چه اهمیتی دارد؟
در تشخیص سندرم تخمدان پلیکیستیک کاربرد دارد و از شاخصهای مهم ناباروری است.
جمعبندی
- LH بالا میتواند طبیعی (در تخمکگذاری) یا نشانهای از PCOS، یائسگی یا نارسایی غدد جنسی باشد.
- LH پایین اغلب به دلیل مشکلات هیپوفیز، استرس شدید یا اختلالات هورمونی ایجاد میشود.
تفسیر دقیق این آزمایش باید با درنظر گرفتن علائم بالینی، زمان آزمایش و سایر هورمونها انجام شود.
منابع
https://labtestsonline.org/tests/luteinizing-hormone-lh,
https://www.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21526-luteinizing-hormone,
No. 54
۰۴/۰۹