عفونت ادراری (UTI) یکی از رایج‌ترین عفونت‌ها، به‌ویژه در زنان، کودکان و سالمندان است. این عفونت می‌تواند هر بخشی از سیستم ادراری (مثانه، حالب، کلیه، مجرای ادرار) را درگیر کند. برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین درمان، مجموعه‌ای از آزمایش‌های ساده اما کاربردی توسط پزشک تجویز می‌شود.
۱. آزمایش آنالیز ادرار (Urinalysis)
پایه‌ترین و رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص UTI است که اغلب در اولین مراجعه انجام می‌شود.
🔍 مواردی که در این تست بررسی می‌شود:
-
گلبول‌های سفید (WBC): افزایش آن نشانه التهاب یا عفونت
-
نیتریت: در صورت وجود باکتری‌های گرم منفی مانند E. coli مثبت می‌شود
-
گلبول‌های قرمز (RBC): ممکن است در اثر آسیب مجاری یا التهاب افزایش یابد
-
پروتئین و گلوکز: ممکن است در عفونت یا بیماری‌های زمینه‌ای مشاهده شود
-
رنگ، بو و کدورت ادرار: نشانه‌های ظاهری غیرطبیعی
✅ آنالیز ادرار معمولاً با نوار تست ادرار (Dipstick) شروع شده و در صورت لزوم با بررسی میکروسکوپی کامل می‌شود.
۲. کشت ادرار (Urine Culture)
استاندارد طلایی برای تشخیص دقیق عفونت ادراری است.
📌 مزایای کشت ادرار:
-
شناسایی نوع دقیق باکتری ایجادکننده عفونت
-
اندازه‌گیری تعداد باکتری‌ها (CFU/mL)
-
انجام آنتی‌بیوگرام برای انتخاب آنتی‌بیوتیک مؤثر
اگر شمارش باکتری‌ها بیشتر از ۱۰⁵ CFU/mL باشد، احتمال عفونت فعال بالاست.
۳. آنتی‌بیوگرام (Antibiotic Sensitivity Test)
-
همراه با کشت ادرار انجام می‌شود
-
مشخص می‌کند کدام آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان مؤثرتر هستند
-
برای جلوگیری از مقاومت آنتی‌بیوتیکی بسیار ضروری است
۴. نمونه‌گیری صحیح ادرار (Clean Catch Midstream)
برای دقت بیشتر، نمونه باید از بخش میانی ادرار گرفته شود:
-
شست‌وشوی ناحیه تناسلی پیش از نمونه‌گیری
-
استفاده از ظروف استریل
-
در نوزادان یا افراد ناتوان، ممکن است از سوند ادراری یا نمونه‌گیری سوپراپوبیک استفاده شود
۵. آزمایش خون (در عفونت‌های پیشرفته)
در مواردی که عفونت به کلیه‌ها رسیده یا علائم سیستمیک وجود دارد:
-
WBC بالا: نشانه عفونت گسترده
-
CRP یا ESR بالا: نشان‌دهنده التهاب
-
علائم بالینی: تب، لرز، درد پهلو، تهوع
چه زمانی باید آزمایش‌های UTI انجام داد؟
در صورت بروز علائم زیر:
-
سوزش هنگام ادرار
-
تکرر ادرار یا احساس باقی ماندن ادرار
-
ادرار بدبو یا کدر
-
درد پایین شکم یا پهلو
-
تب (مخصوصاً در کودکان یا عفونت‌های کلیوی)
🔹 گروه‌های پرخطر: زنان باردار، کودکان خردسال، سالمندان، افراد دیابتی، یا کسانی با سابقه مکرر عفونت ادراری
پرسش‌های رایج
▪ آیا آنالیز ادرار برای تشخیص کافی است؟
در موارد ساده، بله. اما برای تشخیص قطعی یا موارد عودکننده، کشت ادرار ضروری است.
▪ آیا می‌توان قبل از آزمایش آنتی‌بیوتیک مصرف کرد؟
خیر. مصرف دارو پیش از نمونه‌گیری می‌تواند منجر به نتیجه منفی کاذب شود.
▪ آیا نمونه‌گیری در دوران قاعدگی ممکن است؟
بهتر است به تعویق بیفتد. در صورت نیاز فوری، باید با رعایت کامل بهداشت و آگاهی آزمایشگاه انجام شود.
جمع‌بندی
تشخیص عفونت ادراری بر پایه‌ی آزمایش‌هایی مانند آنالیز ادرار، کشت ادرار و آنتی‌بیوگرام است. این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا نوع عفونت را دقیق شناسایی کرده و مناسب‌ترین آنتی‌بیوتیک را تجویز کند. در صورت مشاهده علائم، مراجعه زودهنگام به پزشک و انجام آزمایش، از عوارض جدی مانند پیلونفریت (عفونت کلیه) جلوگیری می‌کند.
منابع
Mayo Clinic – Urinalysis & UTI Diagnosis
LabTestsOnline – Urine Culture & Sensitivity
No. 10
۰۴/۰۵
