سرطان مری یکی از خطرناک‌ترین سرطان‌های دستگاه گوارش است که اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود. مری لوله‌ای عضلانی است که دهان را به معده متصل می‌کند. رشد تومور در این ناحیه می‌تواند عملکرد بلع را مختل کرده و در صورت عدم درمان، به اندام‌های دیگر گسترش یابد.
انواع اصلی سرطان مری
سرطان مری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
-
کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC): منشأ آن سلول‌های پوششی داخل مری است و بیشتر در بخش‌های میانی و فوقانی مری رخ می‌دهد. ارتباط قوی با مصرف الکل و سیگار دارد.
-
آدنوکارسینوم: در انتهای مری، نزدیک معده ایجاد می‌شود و غالباً در بیماران مبتلا به ریفلاکس معده (GERD) یا مری بارت دیده می‌شود. این نوع، در کشورهای توسعه‌یافته در حال افزایش است.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
عوامل خطر بسته به نوع سرطان متفاوت‌اند:
کارسینوم سلول سنگفرشی:
-
مصرف سیگار و الکل
-
رژیم غذایی فقیر از میوه و سبزیجات
-
سوءتغذیه یا کمبود ویتامین‌ها
آدنوکارسینوم:
-
ریفلاکس مزمن معده (GERD)
-
مری بارت
-
چاقی مفرط
-
سابقه استعمال دخانیات
نشانه‌های هشداردهنده سرطان مری
این سرطان اغلب در مراحل پیشرفته علائم خود را بروز می‌دهد. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
-
دشواری در بلع (دیسفاژی)، ابتدا نسبت به غذاهای جامد
-
کاهش وزن بدون دلیل مشخص
-
سوزش یا درد در حین بلع
-
سرفه مزمن یا سرفه خونی
-
خشونت صدا یا تغییر ناگهانی صدا
-
تورم غدد لنفاوی گردن یا ترقوه
🔴 در صورت بروز این علائم، بررسی فوری توسط پزشک الزامی است.
روش‌های تشخیص سرطان مری
برای تشخیص دقیق، از مراحل زیر استفاده می‌شود:
-
آندوسکوپی گوارشی فوقانی همراه با بیوپسی
-
سی‌تی اسکن (CT) یا PET Scan برای بررسی گسترش بیماری
-
مرحله‌بندی بر اساس سیستم TNM:
-
T: عمق نفوذ تومور
-
N: درگیری غدد لنفاوی
-
M: وجود متاستاز (گسترش به سایر اندام‌ها)
-
روش‌های درمان سرطان مری
انتخاب روش درمان بسته به نوع، مرحله بیماری و وضعیت عمومی بیمار دارد. گزینه‌های درمانی شامل:
-
جراحی (ازوفاژکتومی): برداشت بخش یا تمام مری
-
شیمی‌درمانی قبل یا بعد از جراحی
-
پرتودرمانی برای کاهش اندازه تومور یا تسکین علائم
-
درمان‌های آندوسکوپیک برای مراحل اولیه یا درمان مری بارت
-
در موارد پیشرفته: درمان حمایتی و تسکینی (Palliative) برای کاهش علائم
📌 درمان توسط یک تیم چندتخصصی (انکولوژیست، گوارش، جراح) بهترین نتیجه را دارد.
پیش‌آگهی و آمار بقاء
-
نرخ بقاء پنج‌ساله برای سرطان مری حدود ۱۵٪ است.
-
متاستازهای رایج: کبد، ریه‌ها، استخوان‌ها و صفاق
-
در کشورهای غربی، آدنوکارسینوم در حال افزایش است، به‌ویژه در مردان سفیدپوست بالای ۶۰ سال.
راهکارهای پیشگیری از سرطان مری
-
ترک سیگار و الکل
-
کنترل ریفلاکس معده و درمان مری بارت
-
حفظ وزن سالم و رعایت رژیم غذایی غنی از سبزیجات و میوه‌ها
-
پیگیری منظم در افرادی با سابقه خانوادگی یا علائم مزمن گوارشی
جمع‌بندی نهایی
سرطان مری یک بیماری خاموش و بسیار تهاجمی است. تشخیص زودهنگام، درمان ترکیبی و اصلاح سبک زندگی نقش حیاتی در کاهش عوارض و افزایش شانس بقاء دارند. در صورت بروز علائم هشداردهنده مانند دیسفاژی یا کاهش وزن بی‌دلیل، مراجعه فوری به متخصص گوارش ضروری است.
❓ پرسش‌های متداول
آیا رفلاکس معده می‌تواند به سرطان مری منجر شود؟
بله، رفلاکس مزمن می‌تواند باعث مری بارت شود که یکی از پیش‌زمینه‌های مهم آدنوکارسینوم است.
آیا سرطان مری قابل درمان است؟
در مراحل ابتدایی، احتمال درمان کامل وجود دارد. در مراحل پیشرفته، درمان بیشتر برای کنترل بیماری و تسکین علائم است.
آیا آندوسکوپی درد دارد؟
خیر، این روش معمولاً با بی‌حسی یا آرام‌بخش انجام می‌شود و دردناک نیست.
منبع :
Mayo Clinic – Esophageal Cancer
No. 95
۰۴/۰۲