پانکراتیت مزمن یک بیماری التهابی طولانی‌مدت در لوزالمعده است که به‌تدریج ساختار و عملکرد این اندام حیاتی را تغییر می‌دهد. این بیماری می‌تواند منجر به درد مزمن، سوءجذب مواد مغذی، کاهش وزن و حتی دیابت شود. در ادامه، به بررسی علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم.
علائم پانکراتیت مزمن
علائم این بیماری ممکن است در ابتدا خفیف باشند، اما با پیشرفت بیماری، شدت آن‌ها افزایش می‌یابد:
- درد مداوم در قسمت بالای شکم که ممکن است به پشت انتشار یابد و پس از خوردن غذا تشدید شود.
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص.
- مدفوع چرب و بدبو (استئاتوره) به دلیل سوءجذب چربی‌ها.
- تهوع و استفراغ.
- دیابت نوع 3c به دلیل آسیب به سلول‌های تولیدکننده انسولین.
علل و عوامل خطر
عوامل متعددی می‌توانند در بروز پانکراتیت مزمن نقش داشته باشند:
- مصرف مزمن الکل: یکی از شایع‌ترین علل این بیماری است.
- سیگار کشیدن: ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد.
- عوامل ژنتیکی: مانند جهش در ژن‌های CFTR، SPINK1 و PRSS1.
- پانکراتیت خودایمنی: نوعی از پانکراتیت مزمن که به درمان با کورتیکواستروئیدها پاسخ می‌دهد.
- علل ناشناخته (ایدیوپاتیک): در برخی موارد، علت مشخصی یافت نمی‌شود.
روش‌های تشخیص
تشخیص پانکراتیت مزمن ممکن است چالش‌برانگیز باشد و نیاز به ترکیبی از آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها دارد:
- آزمایش‌های خونی: بررسی سطح آنزیم‌های آمیلاز و لیپاز.
- آزمایش‌های مدفوع: مانند الاستاز مدفوع برای ارزیابی عملکرد برون‌ریز لوزالمعده.
- تصویربرداری: سی‌تی‌اسکن، MRI و اولتراسوند اندوسکوپیک برای مشاهده تغییرات ساختاری در لوزالمعده.
- آزمایش‌های تخصصی: مانند تست سکرتین-کوله‌سیستوکینین برای ارزیابی عملکرد لوزالمعده.
گزینه‌های درمانی
درمان پانکراتیت مزمن با هدف کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام می‌شود:
- مدیریت درد: استفاده از داروهای مسکن و در موارد شدید، مداخلات تخصصی برای کنترل درد.
- مکمل‌های آنزیمی: برای بهبود هضم و جذب مواد مغذی.
- تغییرات رژیم غذایی: رژیم کم‌چرب و پرکالری با مشاوره متخصص تغذیه.
- درمان دیابت: در صورت بروز دیابت، استفاده از داروهای مناسب.
- درمان پانکراتیت خودایمنی: استفاده از کورتیکواستروئیدها و در صورت نیاز، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.
نتیجه‌گیری
پانکراتیت مزمن یک بیماری جدی است که نیاز به تشخیص و درمان به‌موقع دارد. با مدیریت مناسب، می‌توان از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. در صورت تجربه علائم مشکوک، مشاوره با پزشک متخصص گوارش توصیه می‌شود.
منبع:
No. 41
۰۴/۰۲