بیماری‌های قلبی و عروقی از شایع‌ترین علل مرگ و ناتوانی در افراد بالای ۶۰ سال هستند. با افزایش سن، احتمال ابتلا به فشار خون بالا، آریتمی، نارسایی قلبی، تنگی عروق کرونر و سکته قلبی یا مغزی بیشتر می‌شود. به همین دلیل، انجام چکاپ‌های منظم قلب و عروق در سالمندان حتی در افراد بی‌علامت، نقش حیاتی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام دارد.
آزمایش‌های خون ضروری در چکاپ قلب سالمندان
| نام آزمایش | کاربرد | دفعات پیشنهادی |
|---|---|---|
| پروفایل چربی (Lipid Profile) | بررسی کلسترول LDL، HDL و تری‌گلیسرید | سالی یک‌بار |
| قند خون ناشتا و HbA1c | دیابت = ریسک اصلی بیماری قلبی | هر ۶ تا ۱۲ ماه |
| hs-CRP | شاخص التهاب مزمن؛ مرتبط با آترواسکلروز | در افراد پرخطر |
| CBC (هموگلوبین، هماتوکریت) | بررسی کم‌خونی یا غلظت خون | سالانه |
| کراتینین و BUN | ارزیابی عملکرد کلیه (مرتبط با فشار و داروها) | سالانه |
| الکترولیت‌ها (Na، K، Ca، Mg) | عدم تعادل یونی = ریسک آریتمی | در بیماران قلبی یا مصرف‌کنندگان دارو |
تست‌های تشخیصی غیرخونی برای سلامت قلب
۱. نوار قلب (ECG یا EKG)
-
تشخیص ریتم غیرطبیعی، سکته‌های خاموش، هیپرتروفی
-
توصیه: سالی یک‌بار در سالمندان، به‌ویژه افراد دیابتی یا با فشار خون بالا
۲. اکوکاردیوگرافی (اکوی قلب)
-
بررسی عملکرد بطن‌ها و دریچه‌های قلبی با سونوگرافی
-
توصیه در موارد تنگی نفس، سوفل، نارسایی یا فشار خون بالا
۳. تست ورزش (تست استرس قلبی)
-
بررسی خون‌رسانی به قلب حین فعالیت فیزیکی
-
مناسب برای افرادی با درد قفسه سینه یا ریسک بالا
۴. هولتر مانیتورینگ (۲۴ تا ۴۸ ساعته)
-
ثبت ریتم قلب در طول شبانه‌روز برای تشخیص آریتمی‌های پنهان
-
توصیه در موارد تپش قلب، غش، سرگیجه یا افت فشار
۵. شاخص مچ پا–بازو (ABI)
-
بررسی گرفتگی عروق پاها (PVD)
-
توصیه در دیابت یا درد پا هنگام راه رفتن
غربالگری‌های تکمیلی در سالمندان پرخطر
-
کلسیم نمره‌دهی عروق کرونر (Coronary Calcium Score)
با CT scan؛ بررسی رسوبات در عروق کرونری -
سونوگرافی داپلر کاروتید
برای بررسی تنگی شریان‌های گردن و پیشگیری از سکته مغزی -
تصویربرداری پیشرفته قلب (MRI، اسکن هسته‌ای)
در موارد خاص و مشکوک توسط متخصص تجویز می‌شود
چه کسانی باید چکاپ قلب منظم انجام دهند؟
-
افراد بالای ۶۰ سال، حتی بدون علامت
-
مبتلایان به فشار خون بالا، دیابت، چربی خون بالا
-
کسانی با سابقه خانوادگی بیماری قلبی
-
سیگاری‌ها و افراد دارای اضافه وزن
-
زنان بعد از یائسگی
سؤالات رایج درباره چکاپ قلب در سالمندان
آیا نوار قلب به‌تنهایی کافی است؟
خیر. ECG تنها بخشی از ارزیابی است. برخی بیماری‌های قلبی با نوار قلب طبیعی شروع می‌شوند.
آیا چکاپ برای افراد بدون علامت هم ضروری است؟
بله. بسیاری از بیماری‌های قلبی در مراحل اولیه بی‌علامت هستند و تنها با تست‌های دوره‌ای شناسایی می‌شوند.
چه زمانی تست ورزش نیاز است؟
در صورت داشتن درد قفسه سینه، تنگی نفس یا ریسک بالا برای بیماری‌های کرونری.
جمع‌بندی
چکاپ منظم قلب و عروق در سالمندان، راهی حیاتی برای حفظ کیفیت زندگی و پیشگیری از سکته و نارسایی قلبی است. با ترکیب آزمایش‌های خون، تست‌های تصویربرداری و معاینه منظم توسط پزشک، می‌توان سلامت قلب را در سال‌های سالمندی تضمین کرد.
منابع :
Mayo Clinic – Senior Heart Checkups
No. 18
۰۴/۰۵