واژینیت یا التهاب واژن یکی از شایع‌ترین مشکلات دستگاه تناسلی زنان است که در هر سنی ممکن است رخ دهد. این وضعیت معمولاً با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، خارش، سوزش یا درد در ناحیه تناسلی همراه است و می‌تواند بر کیفیت زندگی جنسی و روزمره تأثیر بگذارد. شناخت نوع و علت واژینیت برای درمان مؤثر آن بسیار اهمیت دارد، زیرا این بیماری می‌تواند منشأ باکتریایی، قارچی، ویروسی یا حتی آلرژیک داشته باشد.
انواع مختلف واژینیت و ویژگی‌های آن‌ها
• واژینوز باکتریایی (BV)
شایع‌ترین نوع واژینیت در زنان در سنین باروری است که به‌علت بر هم خوردن تعادل باکتری‌های طبیعی واژن رخ می‌دهد. ترشح با بوی ماهی و رنگ خاکستری از ویژگی‌های آن است.
• عفونت قارچی (کاندیدیازیس)
این نوع واژینیت ناشی از رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا است که اغلب پس از مصرف آنتی‌بیوتیک یا در دوران بارداری دیده می‌شود. ترشحات سفید پنیری و خارش شدید از علائم اصلی آن هستند.
• واژینیت تریکومونایی
بیماری مقاربتی ناشی از انگل تریکوموناس واژینالیس است که با ترشح زرد متمایل به سبز، بوی نامطبوع و سوزش همراه می‌شود.
• واژینیت آتروفیک
بیشتر در زنان یائسه دیده می‌شود و به‌دلیل کاهش سطح استروژن ایجاد می‌شود. خشکی، نازکی مخاط واژن و درد هنگام رابطه از نشانه‌های آن هستند.
• واژینیت حساسیتی (آلرژیک)
ناشی از تماس با مواد محرک مانند صابون‌های معطر، اسپری‌های بهداشتی، دستمال‌های مرطوب یا لاتکس کاندوم است و با خارش و تحریک مخاط همراه است.
علائم شایع التهاب واژن
هر نوع واژینیت ممکن است با علائم خاصی بروز کند، اما نشانه‌های عمومی آن عبارت‌اند از:
-
ترشحات غیرطبیعی از نظر رنگ، بو یا حجم
-
خارش و سوزش واژن
-
درد هنگام ادرار یا رابطه جنسی
-
قرمزی یا التهاب در ناحیه تناسلی
-
گاهی لکه‌بینی یا خونریزی خفیف
علل و عوامل خطر واژینیت
برخی عوامل می‌توانند زمینه‌ساز بروز یا تشدید آن شوند:
-
استفاده مکرر از دوش واژینال یا شوینده‌های قوی
-
تغییرات هورمونی (بارداری، یائسگی، مصرف قرص‌های ضدبارداری)
-
مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها
-
روابط جنسی محافظت‌نشده یا با چند شریک
چگونه واژینیت تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با گرفتن شرح حال دقیق، معاینه لگنی و بررسی ترشحات واژن، نوع واژینیت را مشخص می‌کند. تست‌هایی مانند:
-
اندازه‌گیری pH واژن
-
تست بو (whiff test)
-
بررسی میکروسکوپی ترشحات
در تشخیص دقیق نقش دارند.
درمان واژینیت بر اساس علت آن
نوع درمان به عامل ایجادکننده بستگی دارد:
-
باکتریایی: آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول یا کلیندامایسین
-
قارچی: داروهای ضدقارچ مانند فلوکونازول یا کرم‌های موضعی
-
تریکومونیازیس: درمان هم‌زمان زن و شریک جنسی با مترونیدازول
-
آتروفیک: استفاده از استروژن موضعی (کرم یا قرص واژینال)
-
حساسیتی: حذف ماده محرک و استفاده از محصولات بهداشتی ملایم
پیشگیری از ابتلا به واژینیت
برای کاهش خطر ابتلا به واژینیت، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
-
از شست‌وشوی بیش‌ازحد واژن یا دوش واژینال خودداری کنید
-
از صابون‌ها و اسپری‌های معطر مخصوص ناحیه تناسلی استفاده نکنید
-
لباس زیر نخی، گشاد و قابل تنفس بپوشید
-
رابطه جنسی محافظت‌شده داشته باشید
-
از مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک خودداری کنید
پرسش‌های متداول
آیا واژینیت قابل درمان است؟
بله، در اغلب موارد با تشخیص صحیح و درمان مناسب، بهبود کامل حاصل می‌شود.
آیا شریک جنسی نیز باید درمان شود؟
در واژینیت‌های عفونی مانند تریکومونیازیس، بله؛ برای جلوگیری از عفونت مجدد ضروری است.
آیا احتمال عود وجود دارد؟
بله، به‌ویژه اگر علت زمینه‌ای مانند دوش واژینال یا استفاده از مواد محرک ادامه یابد.
جمع‌بندی
واژینیت بیماری‌ای شایع اما قابل درمان است. تشخیص زودهنگام و رعایت بهداشت ناحیه تناسلی نقش مهمی در پیشگیری از بروز یا عود آن دارند. هرگونه تغییر غیرطبیعی در ترشحات واژن یا بروز علائم ناراحت‌کننده باید جدی گرفته شود و با مراجعه به پزشک، درمان مناسب آغاز گردد.
منابع :
Mayo Clinic – Vaginitis: Symptoms and Causes
CDC – STD Treatment Guidelines: Vaginitis
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) – Vaginitis
No. 5
۰۴/۰۳