کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis) یکی از بیماری‌های التهابی مزمن روده (IBD) است که باعث التهاب و زخم در لایه داخلی روده بزرگ (کولون) و راست‌روده (رکتوم) می‌شود. این بیماری معمولاً به‌صورت دوره‌ای بروز می‌کند، به‌طوری‌که دوره‌های تشدید علائم (فلا‌یر) با دوره‌های بهبودی (رمیشن) متناوب می‌شوند.
علائم کولیت اولسراتیو
علائم این بیماری بسته به شدت و محل التهاب متفاوت است، اما شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- اسهال مکرر، که ممکن است حاوی خون یا مخاط باشد
- درد و گرفتگی شکم
- احساس نیاز فوری به دفع مدفوع (تنسموس)
- خستگی و کاهش وزن غیرقابل توجیه
- تب و بی‌اشتهایی
- درد یا خونریزی مقعدی
در کودکان، ممکن است تأخیر در رشد نیز مشاهده شود.
علل و عوامل خطر
علت دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته است، اما عوامل زیر می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:
- اختلال در سیستم ایمنی: واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی به باکتری‌های طبیعی روده می‌تواند منجر به التهاب شود.
- ژنتیک: سابقه خانوادگی بیماری‌های التهابی روده می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- عوامل محیطی: عوامل مانند استرس، مصرف برخی داروها و رژیم غذایی ممکن است در تشدید علائم نقش داشته باشند.
همچنین، کولیت اولسراتیو می‌تواند منجر به عوارضی مانند کم‌خونی، پوکی استخوان، افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و مگاکولون سمی شود.
🧪 روش‌های تشخیص
برای تشخیص کولیت اولسراتیو، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- آزمایش خون: برای بررسی کم‌خونی و علائم التهاب.
- آزمایش مدفوع: برای رد عفونت‌های دیگر.
- تصویربرداری: مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای بررسی التهاب روده.
- آندوسکوپی: کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی برای مشاهده مستقیم داخل روده و برداشت نمونه بافتی (بیوپسی).
💊 گزینه‌های درمانی
هدف اصلی درمان، کاهش التهاب، کنترل علائم و پیشگیری از عوارض است. روش‌های درمانی شامل:
- داروها:
- آمینوسالیسیلات‌ها (مانند مزالامین) برای کاهش التهاب.
- کورتیکواستروئیدها برای موارد شدید یا عودکننده.
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (مانند آزاتیوپرین).
- بیولوژیک‌ها (مانند اینفلیکسیمب) برای موارد مقاوم به درمان‌های دیگر.
- مهارکننده‌های JAK (مانند توفاسیتینیب) برای موارد خاص.
- جراحی: در صورت عدم پاسخ به داروها یا بروز عوارض شدید، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشت کامل روده بزرگ باشد.
️ توصیه‌های سبک زندگی
تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند:
- پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده مانند لبنیات، غذاهای پرچرب و پرادویه.
- مصرف وعده‌های غذایی کوچک و مکرر.
- مدیریت استرس از طریق تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن یا یوگا.
- ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل.
جمع‌بندی
کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن اما قابل مدیریت است. با تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و تغییرات در سبک زندگی، بسیاری از بیماران می‌توانند زندگی فعال و سالمی داشته باشند. مشاوره منظم با پزشک و پیروی از برنامه درمانی می‌تواند به کنترل علائم و پیشگیری از عوارض کمک کند.
منابع:
No. 19
۰۴/۰۲