آزمایش لاکتات، سطح لاکتات را در خون یا مایع مغزی نخاعی اندازه‌گیری می‌کند و معمولاً برای بررسی شرایطی مانند کمبود اکسیژن، شوک، سپسیس و اختلالات متابولیکی انجام می‌شود. این تست به ویژه در فیزیولوژی ورزشی نیز اهمیت دارد و میزان تجمع لاکتات در حین فعالیت بدنی را نشان می‌دهد. در این مقاله، تمام جزئیات مربوط به این آزمایش از جمله کاربردها، نحوه انجام، تفسیر نتایج و هزینه را بررسی خواهیم کرد.
آزمایش لاکتات چیست؟
لاکتات یک ترکیب طبیعی در بدن است که هنگام تجزیه کربوهیدرات‌ها برای تولید انرژی تولید می‌شود. هنگامی که بدن اکسیژن کافی دریافت نکند، سطح لاکتات افزایش می‌یابد. آزمایش لاکتات معمولاً برای تشخیص هیپوکسی (کمبود اکسیژن)، عفونت‌های شدید، شوک و برخی بیماری‌های متابولیکی انجام می‌شود.
کاربردهای آزمایش لاکتات
- تشخیص هیپوکسی: کمبود اکسیژن در بدن می‌تواند منجر به افزایش لاکتات شود.
- ارزیابی شرایط متابولیکی: برخی بیماری‌های متابولیکی می‌توانند باعث تغییر در سطح لاکتات شوند.
- بررسی سپسیس و شوک: این تست به پزشکان کمک می‌کند تا شرایط بحرانی مانند عفونت شدید یا شوک را تشخیص دهند.
- کنترل اختلالات میتوکندریایی: بیماری‌های میتوکندریایی می‌توانند موجب اختلال در متابولیسم انرژی شوند.
- بررسی علائم اسیدوز لاکتیک: اسیدوز لاکتیک می‌تواند باعث ضعف، تهوع، تنگی نفس و حتی کما شود.
- ارزیابی عملکرد ورزشی: در ورزشکاران، آزمایش لاکتات میزان تحمل بدن در برابر فعالیت بدنی شدید را نشان می‌دهد.
نحوه انجام آزمایش لاکتات
قبل از آزمایش:
تا یک روز قبل از آزمایش، ورزش سنگین نکنید.
شاید لازم باشه ۲ تا ۴ ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید. آب کافی بخورید تا بدنتون کم‌آب نشه.
حین آزمایش:
یک نمونه خون از ورید بازو گرفته می‌شود.
فرآیند نمونه‌گیری معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد.
بعد از آزمایش:
پزشک نتایج را بررسی کرده و در صورت لزوم، درمان یا آزمایش‌های تکمیلی را پیشنهاد خواهد داد.
محدوده نرمال آزمایش لاکتات
📌 مقدار طبیعی: کمتر از ۲.۰ mg/dL
📌 سطوح مختلف لاکتات و تفسیر آن‌ها:
| سطح لاکتات (mg/dL) | تفسیر |
| کمتر از ۲.۰ | طبیعی |
| ۲.۰ – ۴.۰ | افزایش خفیف |
| ۴.۱ – ۶.۰ | افزایش متوسط |
| ۶.۱ – ۸.۰ | افزایش زیاد |
| بیش از ۸.۱ | افزایش شدید |
دلایل افزایش سطح لاکتات
- هیپوکسی: مشکلات تنفسی یا کاهش اکسیژن در خون.
- سپسیس: عفونت شدید در خون که باعث افزایش لاکتات می‌شود.
- شوک: کاهش گردش خون که اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را مختل می‌کند.
- اختلالات متابولیکی: مانند بیماری‌های میتوکندریایی.
- مصرف برخی داروها: برخی داروها ممکن است باعث افزایش لاکتات شوند.
دلایل کاهش سطح لاکتات
- بیماری‌های کبدی: کبد نقش مهمی در تجزیه لاکتات دارد.
- سوءتغذیه: کمبود مواد مغذی ممکن است سطح لاکتات را کاهش دهد.
- کم‌خونی: کاهش ظرفیت حمل اکسیژن در خون می‌تواند سطح لاکتات را تحت تأثیر قرار دهد.
آیا آزمایش لاکتات ایمن است؟
- این آزمایش کاملاً ایمن و غیرتهاجمی است.
- در صورت داشتن اختلالات انعقادی یا مشکلات خونی، پزشک خود را مطلع کنید.
زمان دریافت نتایج آزمایش لاکتات
معمولاً چند ساعت تا یک روز پس از نمونه‌گیری، نتایج آماده می‌شود.
زمان دقیق تحویل نتایج بسته به آزمایشگاه و حجم کاری آن متغیر است.
جمع‌بندی
آزمایش لاکتات، یکی از مهم‌ترین تست‌های خون برای بررسی اکسیژن‌رسانی و شرایط متابولیکی بدن است و سطح بالای آن می‌تواند نشانه بیماری‌های جدی مانند شوک، سپسیس و مشکلات تنفسی باشد. این آزمایش به ویژه برای ورزشکاران، بیماران با مشکلات قلبی و عفونی و افراد مبتلا به بیماری‌های متابولیکی بسیار مهم است.
برای تفسیر نتایج و تصمیم‌گیری درمانی، مشورت با پزشک ضروری است.
منبع: testing