تیروگلوبولین (Tg) پروتئینی است که به‌طور طبیعی توسط سلول‌های فولیکولی تیروئید تولید می‌شود و نقش اساسی در تولید هورمون‌های تیروئیدی دارد. پس از انجام درمان‌های کامل مانند تیروئیدکتومی (برداشتن کامل غده تیروئید) و درمان با ید رادیواکتیو، سطح Tg در خون باید به صفر یا مقدار غیرقابل شناسایی برسد. پایش مداوم Tg به پزشکان کمک می‌کند تا اثربخشی درمان را ارزیابی کرده و در صورت بازگشت بیماری، اقدامات لازم را در مراحل اولیه آغاز کنند.
کاربردهای اصلی آزمایش تیروگلوبولین
-
ارزیابی درمان: کاهش چشمگیر یا غیرقابل شناسایی بودن Tg پس از درمان نشانه‌ای از حذف کامل بافت تیروئید و اثربخشی درمان است.
-
تشخیص بازگشت بیماری: افزایش مجدد Tg می‌تواند هشداری نسبت به عود یا پیشرفت سرطان باشد.
-
پایش بلندمدت بیماران: به‌ویژه در افراد با خطر بالای عود، پایش دوره‌ای Tg اهمیت زیادی دارد.
عوامل مؤثر در تفسیر نتایج آزمایش Tg
-
آنتی‌بادی ضد تیروگلوبولین (TgAb): وجود این آنتی‌بادی‌ها می‌تواند باعث پایین نشان‌دادن کاذب سطح Tg شود. بنابراین، آزمایش Tg باید همزمان با TgAb انجام شود.
-
نوع روش آزمایشگاهی: تفاوت در روش‌های اندازه‌گیری Tg (مانند ایمونواسی‌ها) می‌تواند نتایج متفاوتی ایجاد کند. توصیه می‌شود آزمایش‌ها در یک آزمایشگاه ثابت با روش یکسان پیگیری شوند.
فواصل زمانی پیشنهادی برای پایش Tg
-
در ۶ تا ۱۲ ماه نخست: هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار Tg اندازه‌گیری شود.
-
پس از گذشت ۱۲ ماه: در صورت عدم نشانه‌ای از عود، اندازه‌گیری Tg هر ۶ تا ۱۲ ماه کافی است.
-
در صورت افزایش Tg: افزایش ناگهانی یا پیشرونده سطح Tg نیازمند بررسی‌های بیشتر مانند سونوگرافی، اسکن ید رادیواکتیو یا PET-CT است.
پرسش‌های متداول درباره آزمایش تیروگلوبولین
آیا سطح پایین Tg نشانه‌ای از بهبودی کامل است؟
نه لزوماً. در حضور آنتی‌بادی‌های TgAb ممکن است نتیجه کاذب پایین نشان داده شود. بررسی همزمان TgAb ضروری است.
آیا Tg برای تشخیص اولیه سرطان تیروئید کاربرد دارد؟
خیر. Tg صرفاً به‌عنوان نشانگر توموری پس از درمان استفاده می‌شود و در مراحل تشخیص اولیه به کار نمی‌رود.
چه زمانی باید نگران افزایش Tg باشیم؟
اگر سطح Tg در دو نوبت متوالی افزایش یابد، یا به‌صورت ناگهانی جهش داشته باشد، باید احتمال بازگشت سرطان را بررسی کرد.
جمع‌بندی نهایی
آزمایش تیروگلوبولین یکی از مؤثرترین ابزارهای پایش بیماران مبتلا به سرطان‌های غیرمدولاری تیروئید پس از درمان است. بررسی منظم این نشانگر، در کنار تحلیل تخصصی نتایج و فاکتورهای همراه مانند TgAb، نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام عود بیماری و افزایش شانس درمان موفق ایفا می‌کند.
منبع:
Thyroglobulin Test – MedlinePlus
The Blood Biomarkers of Thyroid Cancer – PMC
No. 67
۰۴/۰۲