آنتی‌ژن کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) یک نشانگر زیستی (بیومارکر) است که در تشخیص، پایش و ارزیابی پیش‌آگهی برخی از سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان‌های سلول سنگفرشی، کاربرد دارد. این نشانگر در سرطان‌های دهانه رحم، پوست، ریه، سر و گردن و مری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، کاربردهای بالینی و محدودیت‌های SCC پرداخته می‌شود.
آشنایی با آنتی‌ژن کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)
آنتی‌ژن SCC یک گلیکوپروتئین سیتوپلاسمی است که به‌طور طبیعی در بافت‌های اپی‌تلیال سنگفرشی یافت می‌شود. این نشانگر شامل دو ایزوفورم اصلی با نام‌های SCCA1 و SCCA2 است که به خانواده مهارکننده‌های پروتئاز سرین (SERPIN) تعلق دارند. افزایش سطح این آنتی‌ژن می‌تواند نشانه‌ای از رشد یا بازگشت تومورهای سلول سنگفرشی باشد.
کاربردهای بالینی آنتی‌ژن SCC
تشخیص و پایش سرطان‌های سلول سنگفرشی
- دهانه رحم: در سرطان دهانه رحم، سطح SCC اغلب با اندازه تومور، مرحله بیماری و احتمال عود مرتبط است. در بسیاری از بیماران، افزایش SCC پیش از ظهور علائم بالینی عود، مشاهده می‌شود.
- پوست: در سرطان‌های سلول سنگفرشی پوست، SCC می‌تواند در پایش روند درمان مفید باشد.
- سر و گردن / مری: در این نوع سرطان‌ها، تغییرات سطح SCC ممکن است نشانگر پیشرفت بیماری یا پاسخ به درمان باشد.
پیش‌آگهی و تصمیم‌گیری درمانی
مقادیر بالای آنتی‌ژن کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) پیش از آغاز درمان، معمولاً با مرحله پیشرفته بیماری و احتمال متاستاز مرتبط است. این اطلاعات می‌تواند در انتخاب روش‌های درمانی مکمل مانند شیمی‌درمانی نئوادجووانت یا پرتودرمانی نقش داشته باشد.
محدودیت‌ها و ملاحظات
- عدم اختصاصی بودن: سطح SCC ممکن است در بیماری‌های غیرسرطانی مانند پسوریازیس، آسم یا اگزما نیز افزایش یابد.
- حساسیت پایین در برخی موارد: در مراحل اولیه برخی از سرطان‌ها (مانند سرطان دهان یا ریه)، حساسیت SCC محدود است و نمی‌توان به‌تنهایی بر آن تکیه کرد.
- تأثیر درمان: معمولاً پس از درمان موفق، سطح SCC کاهش می‌یابد و به حد نرمال بازمی‌گردد. افزایش مجدد ممکن است نشانگر بازگشت بیماری باشد.
تفسیر نتایج آزمایش SCC
- محدوده مرجع:
- مردان: ≤۲.۰۰ میکروگرم در لیتر
- زنان: ≤۱.۶۷ میکروگرم در لیتر
- مقدار بالا پیش از درمان: ممکن است با مرحله پیشرفته بیماری مرتبط باشد.
- کاهش پس از درمان: معمولاً نشان‌دهنده پاسخ مطلوب به درمان است.
- افزایش مجدد پس از درمان: احتمالاً نشانگر عود بیماری است.
سؤالات متداول
۱. آیا افزایش سطح SCC همیشه به معنی سرطان است؟
خیر، در بیماری‌های غیرسرطانی التهابی نیز ممکن است افزایش یابد.
۲. آیا SCC برای غربالگری مناسب است؟
خیر، به‌تنهایی برای غربالگری کاربرد ندارد و باید همراه با ارزیابی‌های بالینی به کار رود.
۳. آیا SCC در تمامی مراحل سرطان بالا می‌رود؟
خیر، ممکن است در مراحل اولیه تغییر چندانی نداشته باشد و در مراحل پیشرفته افزایش یابد.
جمع‌بندی
آنتی‌ژن SCC یک نشانگر مفید در مدیریت سرطان‌های سلول سنگفرشی است. این نشانگر می‌تواند در تشخیص، پایش و ارزیابی پیش‌آگهی بیماری مؤثر باشد، اما نباید به‌صورت انفرادی مورد استفاده قرار گیرد. محدودیت‌هایی مانند حساسیت پایین در مراحل ابتدایی و افزایش در بیماری‌های غیرسرطانی، لزوم تفسیر دقیق و ترکیب آن با ارزیابی‌های بالینی را ایجاب می‌کند. مشاوره با پزشک متخصص برای تحلیل نتایج و تعیین مسیر درمانی ضروری است.
منبع:
Mayo Clinic – Squamous Cell Carcinoma
No. 73
۰۴/۰۲