ریفلاکس معده (GERD) یا بیماری بازگشت اسید معده به مری، یکی از شایع‌ترین اختلالات گوارشی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله، به بررسی علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم.
ریفلاکس معده چیست؟
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به‌جای حرکت در مسیر طبیعی خود، به سمت مری بازمی‌گردد و باعث تحریک و التهاب آن می‌شود. ریفلاکس در صورتی که مزمن شود، می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد و منجر به مشکلاتی مانند اختلال خواب، سوزش همیشگی سر دل، یا حتی آسیب به بافت مری شود.
علائم رایج ریفلاکس معده
-
سوزش سر دل: احساس سوزش در ناحیه قفسه سینه، به‌ویژه پس از خوردن غذا یا دراز کشیدن.
-
برگشت غذا یا مایعات: احساس برگشت محتویات معده به دهان یا گلو.
-
درد قفسه سینه: دردی که ممکن است با حملات قلبی اشتباه گرفته شود.
-
مشکلات بلع: احساس گیر کردن غذا در گلو یا سینه.
-
سرفه مزمن یا گلودرد: به‌ویژه در شب‌ها یا هنگام دراز کشیدن.
علل و عوامل خطر ریفلاکس معده
-
ضعف اسفنکتر تحتانی مری: این عضله باید پس از عبور غذا به معده بسته شود؛ اگر ضعیف باشد، اسید معده به مری بازمی‌گردد.
-
چاقی: افزایش فشار در ناحیه شکم می‌تواند باعث ریفلاکس شود.
-
بارداری: تغییرات هورمونی و فشار جنین بر معده می‌تواند منجر به ریفلاکس شود.
-
مصرف برخی داروها: مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، داروهای ضدافسردگی و داروهای فشار خون.
-
سیگار کشیدن: می‌تواند عملکرد اسفنکتر مری را تضعیف کند.
-
فتق هیاتال: وضعیتی که بخشی از معده به داخل قفسه سینه می‌لغزد.
روش‌های تشخیص ریفلاکس معده
-
آندوسکوپی فوقانی: بررسی داخلی مری و معده با استفاده از لوله‌ای نازک و دوربین‌دار.
-
مانومتری مری: اندازه‌گیری فشار و حرکات عضلات مری.
-
پروب اسیدی (pH متری): اندازه‌گیری میزان اسیدیته در مری برای مدت ۲۴ ساعت.
-
تصویربرداری با باریم: عکس‌برداری از مری و معده پس از نوشیدن محلول باریم برای بررسی ناهنجاری‌ها.
روش‌های درمان ریفلاکس معده
تغییرات سبک زندگی
-
کاهش وزن: در صورت اضافه‌وزن یا چاقی.
-
اجتناب از غذاهای محرک: مانند غذاهای چرب، تند، شکلات، کافئین و نوشیدنی‌های گازدار.
-
خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر: و اجتناب از خوردن غذا قبل از خواب.
-
بالا نگه داشتن سر تخت: حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر برای کاهش ریفلاکس در شب.
-
ترک سیگار: برای بهبود عملکرد اسفنکتر مری
داروها
-
آنتی‌اسیدها: برای خنثی‌سازی اسید معده.
-
مسدودکننده‌های H2: مانند فاموتیدین برای کاهش تولید اسید.
-
مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs): مانند امپرازول برای کاهش قوی‌تر تولید اسید
جراحی
در موارد شدید یا عدم پاسخ به درمان‌های دیگر، ممکن است جراحی مانند فوندوپلیکاسیون نیسن توصیه شود که در آن قسمت بالایی معده به دور مری پیچیده می‌شود تا از بازگشت اسید جلوگیری شود.
عوارض احتمالی ریفلاکس معده
اگر بیماری به‌درستی درمان نشود، ممکن است منجر به عوارضی مانند التهاب مزمن مری (ازوفاژیت)، باریک شدن مری، مری بارت و در موارد نادر، سرطان مری شود. مری بارت حالتی است که در آن سلول‌های مری به‌دلیل تماس طولانی‌مدت با اسید، دچار تغییرات غیرطبیعی می‌شوند. این وضعیت به‌عنوان یک عامل خطر برای سرطان مری در نظر گرفته می‌شود و نیاز به پیگیری منظم دارد.
جمع‌بندی و توصیه‌ها
ریفلاکس معده یک بیماری شایع اما قابل مدیریت است. با تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی مناسب و در صورت لزوم مصرف دارو، می‌توان علائم را کنترل و از عوارض جدی جلوگیری کرد. در صورت تداوم علائم، مشاوره با پزشک متخصص گوارش ضروری است.
منابع :
Mayo Clinic: Gastroesophageal reflux disease (GERD)
NIDDK: Acid Reflux (GER & GERD) in Adults
No. 99
۰۴/۰۲