تشخیص سریع عفونت های مقاربتی با آزمایش‌های مولکولی

عفونت های مقاربتی (STIs) از جمله چالش‌های مهم سلامت عمومی هستند که اغلب بدون علامت ظاهر می‌شوند و در صورت عدم تشخیص به‌موقع، می‌توانند به عوارض جدی مانند نازایی، بیماری‌های مزمن لگنی و حتی انتقال عفونت به نوزاد منجر شوند. امروزه آزمایش‌های مولکولی از جمله PCR و NAAT، انقلابی در تشخیص سریع، دقیق و بدون وابستگی به علائم ظاهری ایجاد کرده‌اند.

چرا تشخیص زودهنگام عفونت های مقاربتی اهمیت دارد؟

• بسیاری از STIs مانند کلامیدیا، گنوره و تریکومونا بدون علائم هستند.

• تشخیص و درمان زودهنگام، از انتقال به شریک جنسی یا جنین جلوگیری می‌کند.

• درمان به‌موقع STIs خطر ابتلا به HIV را نیز کاهش می‌دهد.

• پیشگیری از عوارض مزمن مانند ناباروری، سرطان دهانه رحم و PID (بیماری التهابی لگن)

مهم‌ترین آزمایش‌های مولکولی برای تشخیص عفونت های مقاربتی

۱. آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز)

• شناسایی دقیق DNA یا RNA عوامل بیماری‌زا

• مناسب برای کلامیدیا، گنوره، تریکومونا، HSV، HPV، مایکوپلاسما

• قابل انجام با نمونه ادرار، ترشحات واژینال، مقعدی یا حلقی

• پاسخ‌دهی سریع: کمتر از ۲۴ تا ۴۸ ساعت

۲. Multiplex PCR (تست هم‌زمان چند پاتوژن)

• تشخیص هم‌زمان چند بیماری مقاربتی با یک نمونه

• ایده‌آل برای غربالگری افراد بدون علامت یا در معرض خطر

• کاهش زمان، هزینه و تعداد نمونه‌ها

۳. تست HPV DNA و تعیین ژنوتیپ

• شناسایی تیپ‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی

• مناسب برای غربالگری سرطان دهانه رحم

• قابلیت استفاده با نمونه‌ پاپ اسمیر یا خودنمونه‌گیری واژینال

۴. آزمایش NAAT (تکثیر اسید نوکلئیک)

• حساسیت و دقت بسیار بالا حتی در عفونت‌های کم‌علامت

• تأیید شده توسط CDC و WHO

• تشخیص مؤثر Neisseria gonorrhoeae و Chlamydia trachomatis

مزایای آزمایش‌های مولکولی نسبت به روش‌های دیگر

• دقت بالا: نسبت به کشت یا رنگ‌آمیزی، خطای کمتری دارند

• سرعت بالا: پاسخ سریع برای شروع درمان فوری

• قابلیت خودنمونه‌گیری: مناسب برای مراجعینی که از معاینه حضوری پرهیز دارند

• غربالگری گروهی: ایده‌آل برای برنامه‌های سلامت عمومی و پیشگیری جمعی

جمع‌بندی

آزمایش‌های مولکولی مانند PCR و NAAT، انقلابی در تشخیص سریع و غیرتهاجمی بیماری‌های مقاربتی ایجاد کرده‌اند. این روش‌ها با کاهش زمان تشخیص و افزایش دقت، نه‌تنها کیفیت درمان فردی را بهبود می‌دهند، بلکه گامی مهم در کنترل شیوع STIs در سطح جامعه محسوب می‌شوند. اگر در گروه پرخطر قرار دارید یا شریک جنسی جدیدی دارید، انجام این آزمایش‌ها حتی بدون علامت، توصیه می‌شود.

پرسش‌های پرتکرار

آیا PCR جایگزین کشت شده است؟
بله، به‌ویژه در موارد بدون علامت یا باکتری‌های سخت‌کشت، PCR اولویت دارد.

آیا با یک نمونه می‌توان چند بیماری را تشخیص داد؟
بله، تست‌های چندگانه مانند Multiplex و NAAT این امکان را فراهم کرده‌اند.

آیا افراد بدون علامت هم باید این تست‌ها را انجام دهند؟
در افراد دارای شریک جنسی متعدد یا پرخطر، غربالگری منظم حتی بدون علامت توصیه می‌شود.

منابع:

CDC – راهنمای آزمایش STDs

Mayo Clinic – STD Testing Overview

LabTestsOnline – NAAT for STIs

No. 2

۰۴/۰۴