کلوئید (Keloid) نوعی اسکار برجسته و غیرعادی است که پس از آسیب پوستی ایجاد می‌شود و برخلاف اسکارهای معمولی، فراتر از محدوده زخم گسترش می‌یابد. این ضایعات معمولاً سفت، براق و گاه دردناک هستند و می‌توانند از نظر زیبایی و عملکردی برای فرد مشکل‌ساز شوند. آشنایی با علل و نشانه‌های کلوئید، به‌ویژه تفاوت آن با اسکار هیپرتروفیک، در تشخیص و درمان مؤثر آن اهمیت زیادی دارد.
کلوئید چگونه ایجاد می‌شود؟
این اختلال نتیجه‌ی یک اختلال فیبروپرولیفراتیو است، یعنی سلول‌های فیبروبلاست به‌شکل غیرطبیعی فعال می‌شوند و کلاژن نوع I و III را بیش‌ازحد تولید می‌کنند. این فرآیند منجر به رشد بیش‌ازحد بافت اسکار و گسترش آن به خارج از زخم اولیه می‌شود. ساختار ایجادشده معمولاً سفت، لاستیکی و مقاوم به بازجذب است.
علت‌های اصلی ایجاد کلوئید
اگرچه علت دقیق آن مشخص نیست، اما عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
-
ژنتیک: سابقه خانوادگی کلوئید، به‌ویژه در افراد با پوست تیره (مثل نژاد آفریقایی)
-
آسیب‌های پوستی: بریدگی، جراحی، سوختگی، سوراخ کردن گوش، واکسن یا عفونت پوستی
-
اختلالات مولکولی: افزایش سیگنال‌دهی TGF-β و پروتئین‌های SMAD در مسیر رشد فیبروبلاست‌ها
علائم و ویژگی‌های ظاهری
-
اسکارهای برجسته، سفت و براق
-
رنگ صورتی، قرمز یا قهوه‌ای تیره
-
خارش، درد یا احساس سوزش
-
رشد فراتر از لبه زخم اولیه
-
بروز شایع در نواحی مانند قفسه سینه، شانه‌ها، پشت، گردن و لاله گوش
-
گاهی باعث محدودیت حرکتی یا مشکلات روانی می‌شود
تفاوت Keloid با اسکار هیپرتروفیک
| ویژگی | کلوئید | اسکار هیپرتروفیک |
|---|---|---|
| محدوده رشد | فراتر از زخم اولیه | محدود به زخم |
| پسرفت طبیعی | نادر | معمولاً کاهش حجم با زمان |
| بافت و ظاهر | سفت، برجسته، براق | ضخیم اما در محدوده زخم |
| احتمال عود | بالا | کمتر از کلوئید |
چگونه کلوئید تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص کلوئید معمولاً بالینی است و توسط پزشک متخصص پوست انجام می‌شود. با بررسی ظاهر، محل و سابقه زخم، می‌توان آن را از اسکارهای هیپرتروفیک افتراق داد. در موارد پیچیده، ممکن است بیوپسی پوستی درخواست شود.
روش‌های درمان کلوئید
درمان دشوار است و معمولاً به رویکرد ترکیبی نیاز دارد. روش‌های مؤثر شامل:
-
تزریق کورتون داخل ضایعه (کاهش التهاب و حجم اسکار)
-
لیزر درمانی برای بهبود رنگ و بافت
-
فشار درمانی با لباس یا پانسمان فشرده
-
کرایوتراپی (فریز کردن ضایعه)
-
درمان‌های هدفمند مولکولی (مانند مهار TGF-β)
توجه: هیچ درمان قطعی و ۱۰۰٪ مؤثری برای کلوئید وجود ندارد، اما این روش‌ها می‌توانند اندازه و علائم را کاهش دهند و از رشد بیشتر آن جلوگیری کنند.
جمع‌بندی
کلوئید (Keloid) اسکاری غیرطبیعی و مزمن است که به‌دلیل فعالیت بیش‌ازحد فیبروبلاست‌ها و تولید زیاد کلاژن ایجاد می‌شود. اگر پوست تیره دارید یا سابقه خانوادگی کلوئید دارید، باید در مراقبت از زخم‌ها بیشتر دقت کنید. درمان زودهنگام و استفاده از روش‌های ترکیبی، بهترین راهکار برای کنترل این اسکارهای آزاردهنده است.
منابع:
PMCID: PMC3385329 – Pathophysiology and treatment of keloids
No. 15
۰۴/۰۴
