ماموگرافی ابزاری کلیدی برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. اگرچه زمان انجام آن معمولاً بر اساس سن، سابقه خانوادگی، معاینه بالینی یا علائم ظاهری تعیین می‌شود، اما برخی یافته‌های آزمایشگاهی و مارکرهای خونی نیز می‌توانند پزشک را به سمت انجام تصویربرداری از پستان هدایت کنند. در این مقاله، به مهم‌ترین شاخص‌های آزمایشگاهی که ممکن است نیاز به ماموگرافی را مطرح کنند، می‌پردازیم.
افزایش مارکرهای توموری پستان (CA 15-3 و CA 27-29)
- این مارکرها بیشتر در پایش بیماران با سابقه سرطان پستان استفاده می‌شوند.
- افزایش سطح CA 15-3 یا CA 27-29 ممکن است نشان‌دهنده عود سرطان یا متاستاز باشد.
- در این شرایط، ماموگرافی، سونوگرافی یا MRI پستان برای بررسی بیشتر توصیه می‌شود.
بالا بودن سطح پرولاکتین (در غیاب بارداری یا شیردهی)
- پرولاکتین بالا می‌تواند با ترشح غیرطبیعی از پستان همراه باشد.
- اگر ترشحات خونی، یک‌طرفه یا همراه با توده باشند، احتمال ضایعه زمینه‌ای وجود دارد.
- در چنین شرایطی، ماموگرافی برای بررسی دقیق ساختار بافت پستان ضروری است.
نتایج مشکوک در سیتولوژی ترشح پستان
- بررسی سیتولوژیک ترشحات پستان ممکن است سلول‌های آتیپیک یا بدخیم را نشان دهد.
- وجود این سلول‌ها نشانه‌ای از تغییرات نئوپلاستیک یا پیش‌سرطانی است.
- انجام ماموگرافی یا سایر روش‌های تصویربرداری به‌منظور یافتن منبع ضایعه توصیه می‌شود.
اختلال در آزمایش‌های هورمونی زنان
- سطح غیرطبیعی FSH، LH یا استروژن، به‌ویژه در زنانی که تحت درمان‌های هورمونی قرار دارند (مثلاً با استروژن)
- یا زنانی که دچار یائسگی زودرس همراه با توده پستانی هستند، می‌تواند نشانه افزایش خطر تغییرات پستانی باشد.
- در این موارد، پزشک ممکن است برای ارزیابی بافت پستان، ماموگرافی تجویز کند.
التهاب یا عفونت مزمن پستان همراه با یافته‌های آزمایشگاهی
- افزایش گلبول سفید (WBC) یا CRP بالا همراه با توده سفت، دردناک و مقاوم ممکن است نشانه ماستیت مزمن یا سرطان التهابی پستان باشد.
- تصویربرداری با ماموگرافی یا سونوگرافی می‌تواند به تشخیص افتراقی کمک کند.
سخن پایانی
هرچند نتایج آزمایشگاهی به‌تنهایی نمی‌توانند ضرورت انجام ماموگرافی را تعیین کنند، اما در کنار علائم بالینی، شرح حال و معاینه فیزیکی، می‌توانند هشدار اولیه برای بررسی‌های تصویربرداری باشند. تصمیم نهایی برای انجام ماموگرافی باید توسط پزشک و بر پایه‌ی ترکیب اطلاعات آزمایشگاهی، سابقه فردی و معاینات گرفته شود.
منابع :
Mayo Clinic – Breast Cancer Screening
LabTestsOnline – Tumor Markers for Breast Cancer
No. 91
۰۴/۰۴