مصرف قند بیش‌ازحد، فراتر از اثرات شناخته‌شده‌اش بر وزن و دیابت، می‌تواند نظم هورمون‌های زنانه را نیز به‌هم بریزد. این اختلالات اغلب به‌شکل بی‌نظمی قاعدگی، ناباروری، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، اختلالات خلقی و حتی یائسگی زودرس بروز می‌یابند. در این مقاله، به بررسی علمی و کاربردی تأثیر قند بر سلامت هورمونی زنان می‌پردازیم.
افزایش انسولین و مقاومت به آن
-
قند سریعاً قند خون را بالا برده و ترشح انسولین را تحریک می‌کند.
-
مقاومت به انسولین در اثر مصرف مکرر قند ایجاد می‌شود و می‌تواند:
• تخمک‌گذاری را مختل کند
• سطح تستوسترون را افزایش دهد
• چرخه‌های قاعدگی را نامنظم کند
PCOS یکی از پیامدهای شایع مقاومت به انسولین است که با قند زیاد تشدید می‌شود.
افزایش آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه)
-
انسولین بالا تولید تستوسترون را در تخمدان‌ها افزایش می‌دهد
-
علائم رایج این حالت عبارت‌اند از:
• آکنه
• پرمویی (هیرسوتیسم)
• ریزش موی مردانه
• ناباروری
اختلال در تعادل استروژن و پروژسترون
-
مصرف زیاد قند عملکرد کبد در تجزیه استروژن را کاهش می‌دهد
-
نتیجه: استروژن غالبی (Estrogen Dominance) با علائم:
• قاعدگی دردناک
• احتباس آب و ورم
• فیبروم رحم
• خلق تحریک‌پذیر
• چاقی شکمی
افزایش کورتیزول و استرس
-
نوسانات قند خون باعث ترشح مکرر کورتیزول (هورمون استرس) می‌شود
-
کورتیزول بالا منجر به:
• کاهش تخمک‌گذاری
• اختلال خواب
• کاهش میل جنسی
• شدت گرفتن PMS
اختلال در هورمون سیری (لپتین)
-
قند زیاد عملکرد لپتین را مختل می‌کند
-
پیامدها: پرخوری، اضافه‌وزن، اختلال قاعدگی
افزایش التهاب و اختلال باروری
-
قندهای ساده با افزایش CRP، IL-6 و دیگر نشانگرهای التهابی، محیط رحم و تخمدان را نامساعد می‌سازد
-
این حالت می‌تواند مانع لانه‌گزینی موفق جنین شود
پرسش‌های متداول
آیا قطع مصرف قند، تعادل هورمونی را بازمی‌گرداند؟
بله. کاهش مصرف قند می‌تواند مقاومت به انسولین، آکنه، قاعدگی نامنظم و علائم PCOS را بهبود دهد.
چه مقدار قند روزانه مجاز است؟
طبق WHO، زنان باید کمتر از ۲۵ گرم قند افزوده (۶ قاشق چای‌خوری) در روز مصرف کنند.
قند طبیعی میوه‌ها چطور؟
قند موجود در میوه‌های کامل، به دلیل وجود فیبر، با قندهای تصفیه‌شده متفاوت است و در حد متعادل مفید است.
جمع‌بندی
مصرف زیاد قند می‌تواند تعادل هورمون‌های زنانه را برهم زده و منجر به PCOS، ناباروری، چاقی، افسردگی، و بی‌نظمی قاعدگی شود. با رعایت رژیم غذایی کم‌قند و سبک زندگی سالم، می‌توان هورمون‌ها را متعادل، خلق‌وخو را پایدار، و باروری را تقویت کرد.
منابع :
Cleveland Clinic – Effects of Sugar on Women’s Hormones
Harvard Health – Insulin Resistance and PCOS
No. 100
۰۴/۰۴
