آزمایش PSA برای مردان سالمند: از چه سنی و هر چند وقت باید انجام شود؟

آزمایش PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) یکی از تست های مهم در غربالگری سرطان پروستات به‌شمار می‌رود. با بالا رفتن سن، احتمال بروز مشکلات پروستات مانند هایپرپلازی خوش‌خیم (BPH) یا سرطان پروستات افزایش می‌یابد. اما انجام این آزمایش برای همه مردان توصیه نمی‌شود و باید با توجه به سن، سابقه خانوادگی و وضعیت سلامت عمومی تصمیم‌گیری شود.

---

 PSA چیست و چه مفهومی دارد؟

PSA پروتئینی است که توسط بافت پروستات تولید می‌شود. مقدار کمی از این ماده وارد جریان خون می‌گردد. افزایش سطح PSA می‌تواند نشان‌دهنده یکی از موارد زیر باشد:

• سرطان پروستات

• بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH)

• التهاب یا عفونت پروستات (پروستاتیت)

📌 مهم: بالا بودن PSA لزوماً به معنای وجود سرطان نیست و باید با آزمایش‌های تکمیلی مانند MRI یا بیوپسی بررسی شود.

\

---

PSA نرمال در مردان بر اساس سن

---

از چه سنی باید آزمایش PSA را شروع کرد؟

🔹 برای مردان با ریسک متوسط:

• شروع غربالگری از ۵۰ تا ۵۵ سالگی

• در صورت نرمال بودن نتیجه، تکرار هر ۲ سال

• در موارد بسیار پایین PSA، تکرار حتی هر ۴ سال نیز کفایت می‌کند

🔸 برای مردان با ریسک بالا:

شروع غربالگری از سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی توصیه می‌شود در موارد:

• سابقه خانوادگی سرطان پروستات (پدر، برادر، عمو)

• نژاد آفریقایی‌تبار (در مطالعات کشورهای غربی)

• وجود جهش ژنی مانند BRCA1 یا BRCA2

 

 

---

 PSA را چند وقت یک‌بار باید انجام داد؟

در صورت بالا بودن PSA یا وجود علائم (مثل تکرر ادرار، شب‌ادراری یا درد لگن)، بررسی‌های بیشتر توصیه می‌شود.

---

 هشدارها و محدودیت‌های آزمایش PSA

• افزایش PSA می‌تواند ناشی از انزال، دوچرخه‌سواری، معاینه مقعدی یا عفونت باشد.

• همه سرطان‌های پروستات خطرناک نیستند؛ برخی رشد آهسته‌ای دارند و ممکن است نیازی به درمان فوری نباشد.

• غربالگری بی‌مورد می‌تواند منجر به درمان‌های غیرضروری، اضطراب و عوارض شود.

• تصمیم برای انجام PSA باید مشترک بین بیمار و پزشک و بر پایه اطلاعات علمی دقیق باشد.

 

---

 پرسش‌های متداول

اگر PSA بالا باشد، یعنی سرطان دارم؟
خیر. بسیاری از علل خوش‌خیم می‌توانند باعث افزایش PSA شوند. پزشک ابتدا آزمایش را تکرار یا MRI درخواست می‌کند و فقط در صورت شک قوی، بیوپسی انجام می‌شود.

آیا نیاز به آمادگی خاصی برای PSA هست؟
بله. توصیه می‌شود حداقل ۴۸ ساعت قبل از آزمایش از انزال، دوچرخه‌سواری و فعالیت‌های بدنی شدید خودداری کنید.

آیا PSA را باید تا سن بالا ادامه داد؟
اگر فرد بالای ۷۵ سال از سلامت خوبی برخوردار باشد، ادامه غربالگری می‌تواند مفید باشد. اما معمولاً در سنین بالا با توجه به فواید و مضرات، غربالگری متوقف می‌شود.

---

جمع‌بندی نهایی

• آزمایش PSA ابزاری مهم برای غربالگری سرطان پروستات است، اما به‌تنهایی تشخیص‌دهنده نیست.

• باید از سن ۵۰ یا زودتر در افراد پرخطر آغاز شود.

• تکرار آن بسته به سطح اولیه PSA و مشاوره با پزشک متفاوت است.

• غربالگری باید آگاهانه، شخصی‌سازی‌شده و بر پایه کیفیت زندگی انجام شود.

 

 منابع:

Mayo Clinic – PSA Test & Prostate Cancer Screening

American Cancer Society – PSA Testing Guidelines

USPSTF – Prostate Cancer Screening Recommendations

No. 21

۰۴/۰۵