بررسی علمی ضرورت یا عدم ضرورت آزمایش دوره‌ای ادرار در سالمندان بدون علامت
عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) در سالمندان، به‌ویژه زنان، شایع هستند. اما در بسیاری از موارد، در آزمایش ادرار سالمندان باکتری مشاهده می‌شود بدون اینکه هیچ علامت بالینی وجود داشته باشد؛ حالتی که باکتریوری بدون علامت (Asymptomatic Bacteriuria) نام دارد.
باکتریوری بدون علامت چیست؟
وضعیتی است که در آن، باکتری در ادرار وجود دارد، اما علائمی مانند سوزش ادرار، تکرر، تب یا درد پهلو دیده نمی‌شود.
این حالت در سالمندان – به‌ویژه زنان و افرادی که از سوند ادراری استفاده می‌کنند – شایع است و اغلب نیازی به درمان ندارد.
آیا غربالگری دوره‌ای با آزمایش ادرار توصیه می‌شود؟
❌ بر اساس شواهد علمی: خیر
مطابق دستورالعمل‌های US Preventive Services Task Force (USPSTF)، Infectious Diseases Society of America (IDSA) و CDC، انجام آزمایش ادرار به‌صورت روتین در سالمندان فاقد علائم توصیه نمی‌شود.
دلایل اصلی عدم توصیه:
-
بیشتر موارد مثبت، نیازی به درمان ندارند.
-
درمان غیرضروری با آنتی‌بیوتیک باعث مقاومت میکروبی می‌شود.
-
عوارض جانبی داروها در سالمندان بیشتر است.
-
احتمال تشخیص بیش‌ازحد (Overdiagnosis) و انجام آزمایش‌های غیرضروری افزایش می‌یابد.
چه زمانی آزمایش ادرار در سالمندان توصیه می‌شود؟
🔹 در صورت وجود علائم:
-
تب بدون علت مشخص
-
سوزش یا درد هنگام ادرار
-
بی‌اختیاری ادراری جدید یا تشدیدشده
-
تغییر وضعیت ذهنی یا هوشیاری (به‌ویژه در سالمندان مبتلا به دمانس)
-
تکرر یا اضطرار ادرار تازه ایجادشده
🔹 در شرایط خاص:
-
قبل از برخی اعمال اورولوژیک
-
در بیماران با نقص ایمنی شدید
-
در دوران بارداری (هرچند نادر در سالمندان)
نتیجه‌گیری
انجام آزمایش ادرار به‌طور دوره‌ای در سالمندان بدون علامت، نه‌تنها سودی ندارد بلکه ممکن است باعث آسیب شود. اصل مهم این است که آزمایش فقط در صورت وجود علائم یا شرایط خاص انجام شود.
سؤالات متداول
آیا تغییرات رفتاری می‌تواند علامت UTI باشد؟
بله، در برخی سالمندان مبتلا به دمانس، تغییر ناگهانی در سطح هوشیاری یا بی‌قراری می‌تواند تنها نشانه عفونت ادراری باشد.
آیا وجود باکتری در ادرار بدون تب یا سوزش نیاز به درمان دارد؟
خیر، مگر در شرایط خاصی که پزشک تشخیص دهد.
منابع :
CDC – Asymptomatic Bacteriuria
Mayo Clinic – Urinary tract infection in older adults
No. 34
۰۴/۰۵
