خیر. چسبندگی داخل‌رحمی یا سندرم آشرمن بیشتر پس از مداخله‌های داخل رحم—به‌ویژه کورتاژ (D&C) در شرایط بارداری—دیده می‌شود، اما الزاماً بعد از هر کورتاژ رخ نمی‌دهد. این مشکل می‌تواند به‌دنبال عوامل دیگری مانند جراحی‌های رحمی، عفونت‌های خاص و حتی پرتودرمانی ایجاد شود. آگاهی از علائم و عوامل خطر، تشخیص به‌موقع و درمان صحیح، مانع ناباروری و عوارض جدی می‌شود.
چسبندگی رحم چیست؟
-
ایجاد باندهای اسکار (چسبندگی) در حفره رحم
-
کاهش یا قطع قاعدگی، درد لگنی، ناباروری و سقط‌های مکرر
-
تشخیص قطعی معمولاً با هیستروسکوپی انجام می‌شود
نقش کورتاژ؛ واقعیت‌ها
-
کورتاژ پس از سقط یا زایمان یکی از علل شایع آشرمن است، اما این عارضه نادر است.
-
بسیاری از زنان بعد از کورتاژ دچار چسبندگی نمی‌شوند.
-
تکرار کورتاژ احتمال ایجاد چسبندگی را بیشتر می‌کند.
-
در برخی موارد سقط زودهنگام (<۱۰ هفته)، می‌توان بدون کورتاژ و با روش‌های دیگر اقدام کرد.
علل دیگر چسبندگی رحم
-
جراحی‌های رحمی (مانند برخی هیستروسکوپی‌های درمانی یا سزارین پیچیده در حضور عفونت)
-
عفونت‌ها: معمولاً به‌تنهایی علت نیستند، اما در ترکیب با مداخلات رحمی خطر را افزایش می‌دهند. سل تناسلی و شیستوزومیاز از علل نادر گزارش‌شده‌اند.
-
پرتودرمانی لگنی برای درمان سرطان‌ها
-
آی‌یودی (IUD): تاکنون ارتباط قطعی با آشرمن ثابت نشده است.
چه کسانی در معرض خطرند؟
-
افرادی که پس از سقط یا زایمان چندین بار کورتاژ شده‌اند
-
وجود عفونت همزمان در زمان مداخله رحمی
-
شرایطی مانند استروژن پایین پس از زایمان یا سقط همراه با آسیب مکانیکی
علائم هشدار
-
کاهش یا قطع قاعدگی پس از کورتاژ یا جراحی رحمی
-
درد لگنی، ناباروری یا سقط‌های مکرر
-
هر تغییر غیرعادی در قاعدگی پس از جراحی رحمی
تشخیص
-
هیستروسکوپی: دقیق‌ترین روش تشخیص و همزمان درمان
-
سونوگرافی ترانس‌واژینال یا SIS (سونوگرافی با تزریق سالین)
-
هیستروسالپنگوگرافی (HSG): برای بررسی نقایص حفره رحم
درمان و پیشگیری
-
آدهزیولیز هیستروسکوپیک: برداشتن چسبندگی زیر دید مستقیم
-
استفاده از استروژن موضعی یا خوراکی و قرار دادن بالون/کاتتر داخل رحم برای کاهش خطر عود
-
در بسیاری از بیماران، قاعدگی و باروری پس از درمان برمی‌گردد؛ با این حال، بارداری‌های بعدی نیاز به مراقبت دقیق دارند (احتمال مشکلات جفتی مثل جفت سرراهی بیشتر است).
-
پیشگیری: پرهیز از کورتاژ غیرضروری، درمان عفونت‌ها و پیگیری منظم پس از مداخلات رحمی
جمع‌بندی
-
چسبندگی رحم همیشه بعد از کورتاژ رخ نمی‌دهد. کورتاژ یکی از عوامل اصلی ولی نادر است.
-
عوامل دیگر شامل جراحی‌های رحمی، برخی عفونت‌ها و پرتودرمانی‌اند.
-
تشخیص با هیستروسکوپی و درمان با آدهزیولیز انجام می‌شود.
-
اغلب بیماران پس از درمان به باروری بازمی‌گردند، اما مراقبت دقیق در بارداری بعدی ضروری است.
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱) آیا هر کورتاژ باعث آشرمن می‌شود؟
خیر؛ فقط در درصد کمی از موارد رخ می‌دهد، بیشتر پس از سقط یا زایمان.
۲) آیا بدون جراحی هم ممکن است آشرمن ایجاد شود؟
بله، در موارد نادر مثل سل تناسلی یا شیستوزومیاز.
۳) آیا آی‌یودی باعث چسبندگی رحم می‌شود؟
خیر، ارتباط قطعی ثابت نشده است.
۴) بهترین روش تشخیص چیست؟
هیستروسکوپی هم برای تشخیص دقیق و هم برای درمان کاربرد دارد.
۵) آیا بعد از درمان می‌توان باردار شد؟
بله، در بسیاری از موارد. اما بارداری باید با مراقبت دقیق پیگیری شود.
منابع (References)
Mayo Clinic. Asherman’s syndrome (intrauterine adhesions).
Cleveland Clinic. Asherman’s Syndrome: Causes, Symptoms & Treatment. Cleveland Clinic
No. 14
۰۴/۰۶