آزمایش HER2 (گیرنده ۲ فاکتور رشد اپیدرمال انسانی) یکی از مهم‌ترین تست های تشخیصی و درمانی در سرطان‌شناسی است. این آزمایش با سنجش میزان پروتئین HER2 یا تعداد نسخه‌های ژن آن در سلول‌های سرطانی، دید دقیقی از سرعت رشد تومور و احتمال موفقیت درمان‌های هدفمند ارائه می‌دهد. دانستن وضعیت HER2 می‌تواند تفاوت بزرگی در انتخاب روش درمان و پیش‌آگهی بیمار ایجاد کند.
HER2 چیست؟
HER2 یک پروتئین غشای سلولی است که در تقسیم و رشد طبیعی سلول‌ها نقش دارد. در بعضی سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان پستان، معده و مری، سلول‌ها مقدار زیادی HER2 تولید می‌کنند (HER2-positive) که باعث رشد سریع‌تر و تهاجمی‌تر تومور می‌شود. در مقابل، سرطان‌های HER2-negative میزان طبیعی یا کمی از این پروتئین دارند.
چرا آزمایش HER2 انجام می‌شود؟
این تست با هدف تعیین وضعیت HER2 انجام می‌شود تا پزشک بتواند:
پیش‌آگهی بیماری را تخمین بزند: سرطان‌های HER2 مثبت اغلب پیشرفت سریع‌تری دارند.
بهترین درمان را انتخاب کند: داروهای هدفمند HER2 مانند تراستوزوماب فقط در بیماران HER2 مثبت مؤثر هستند.
روش انجام آزمایش HER2
نمونه بافت برای آزمایش HER2 معمولاً از طریق بیوپسی تومور به دست می‌آید:
- بیوپسی با سوزن ظریف یا ضخیم
- بیوپسی جراحی (برداشتن بخشی یا کل تومور)
- بیوپسی اندوسکوپیک (برای معده یا مری)
آمادگی خاص: معمولاً نیاز به آماده‌سازی ندارد مگر در صورت بیهوشی یا آرام‌بخشی.
عوارض احتمالی: خونریزی خفیف یا کبودی در محل نمونه‌برداری.
روش‌های آزمایش و تفسیر نتایج
۱. ایمونوهیستوشیمی (IHC)
– هدف: اندازه‌گیری پروتئین HER2 در سلول‌های سرطانی.
نتیجه:
– ۰ یا ۱+ (منفی): درمان هدفمند بی‌اثر است.
-۲+ (مرزی): نیاز به تست تکمیلی مثل FISH دارد.
– ۳+ (مثبت): کاندید مناسب درمان هدفمند HER2
۲. هیبریداسیون درجا فلورسانس (FISH) و روش‌های مشابه ISH
– هدف: شمارش نسخه‌های ژن HER2
– نتیجه: وضعیت HER2 مثبت یا منفی بر اساس تعداد نسخه‌ها
مفهوم HER2-low
گروهی از تومورها با سطح کمی از HER2 که در گذشته منفی محسوب می‌شدند، اکنون با درمان‌های نوین مانند ADC نیز قابل درمان‌اند.
زمان انجام تست HER2
- در تمام موارد سرطان پستان مهاجم (ابتدایی یا متاستاتیک)
- در موارد عود سرطان پستان
- در برخی سرطان‌های معده و مری پیشرفته یا عودکننده
نکات کلیدی
– تفاوت با تست ER/PR: آزمایش گیرنده‌های هورمونی (ER/PR) راهنمای هورمون‌تراپی است، HER2 راهنمای درمان هدفمند.
– تغییر وضعیت در طول بیماری: ممکن است در متاستاز یا عود تغییر کند.
– دقت تست: وابسته به کیفیت نمونه و روش آزمایشگاهی است.
– عدم امکان تست خانگی: انجام آن فقط در محیط آزمایشگاهی تخصصی ممکن است.
سوالات متداول
۱. آیا HER2 مثبت یعنی درمان قطعی با داروی هدفمند؟
نه؛ ولی احتمال موفقیت درمان بالاتر است و تصمیم‌گیری نهایی با پزشک است.
۲. اگر نتیجه ۲+ باشد چه می‌شود؟
آزمایش FISH برای روشن شدن وضعیت انجام می‌گیرد.
۳. آیا HER2 می‌تواند تغییر کند؟
بله؛ ممکن است در طول پیشرفت یا بازگشت سرطان تغییر یابد و نیاز به آزمایش مجدد پیدا کند.
منابع :
– [Lab Tests Online – HER2 Testing]
– [MedlinePlus – HER2 Tumor Marker Test]
No.87
۰۴/۰۶
