کلسترولLDL که به آن «کلسترول بد» گفته میشود، نقشی اساسی در سلامت قلب و عروق دارد. وقتی مقدار آن در خون بالا میرود، به دیواره رگها میچسبد و در طول زمان موجب تنگی و سختی شریانها میشود. این فرآیند زمینهساز حمله قلبی، سکته مغزی و بیماریهای جدی قلبی است.
از طرف دیگر، افت غیرطبیعیLDL نیز میتواند نشانهای از مشکلات هورمونی، سوءتغذیه یا بیماریهای مزمن باشد. بنابراین بررسی علل بالا یا پایین بودن LDL اهمیت تشخیصی و درمانی زیادی دارد.
LDLنرمال چقدر است؟
- مطلوب: کمتر از ۱۰۰
- مرزی بالا: ۱۰۰ تا ۱۲۹
- بالا: ۱۳۰ تا ۱۵۹
- خیلی بالا: ۱۶۰ تا ۱۸۹
- بسیار بالا: ۱۹۰ به بالا
۵ دلیل اصلی افزایش LDL (کلسترول بد)
۱. رژیم غذایی پرچرب و ناسالم
- چربیهای اشباع (گوشت قرمز زیاد، لبنیات پرچرب)
- چربیهای ترانس (فستفود، شیرینی صنعتی)
- مصرف زیاد محصولات فراوریشده و سرخکردنی
۲. کمتحرکی و چاقی
- چربی شکمی باعث افزایش مقاومت به انسولین میشود
- کاهش فعالیت روزانه تولیدLDL را بالا میبرد و HDL را کم میکند
۳. دیابت کنترلنشده و مقاومت به انسولین
- بالا بودن قند خون موجب تغییر ساختار لیپوپروتئینها و افزایشLDL کوچک و خطرناک میشود
۴. کمکاری تیروئید
- کاهش هورمون تیروئید موجب کند شدن متابولیسم چربی و افزایشLDL در خون میشود
۵. علل ژنتیکی (هایپرکلسترولمی فامیلی)
- نقص ژنتیکی در گیرنده LDL
- کلسترول حتی با رژیم سالم نیز بسیار بالا باقی میماند
- اغلب نیاز به داروهای قوی مانند استاتین یا مهارکننده PCSK9 دارد
۵ دلیل اصلی کاهش غیرطبیعی LDL
۱. سوءتغذیه یا رژیم بسیار کمچرب
- دریافت ناکافی کالری و چربی باعث کاهش ساخت LDL در کبد میشود
۲. پرکاری تیروئید
- متابولیسم سریع باعث کاهش شدید LDL در خون میشود
۳. بیماریهای مزمن کبدی
- کبد نمیتواند لیپوپروتئین بسازد
- کاهش LDL همراه با کاهش وزن و ضعف عمومی دیده میشود
۴. اختلالات جذب روده
- مشکلات گوارشی مانند سلیاک یا بیماری کرون مانع جذب چربیها میشود
- در نتیجه، LDL کاهش مییابد
۵. برخی داروها
- استاتینها
- فیبراتها
- داروهای تیروئید
- امگا‑۳
در برخی افراد موجب کاهش بیشازحد LDL میشوند.
LDLبالا چه پیامدهایی دارد؟
- تجمع پلاک چربی در شریانها
- افزایش خطر سکته قلبی
- تنگی عروق کاروتید
- سکته مغزی
- فشار خون بالا
- بیماری شریان محیطی (پاها)
LDLخیلی پایین چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
اگرچه کم بودنLDL معمولاً نشانه خوبی است، اما افت شدید آن ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
- کاهش جذب ویتامینهای محلول در چربی
- ضعف و خستگی
- مشکلات هورمونی
- خطر بیشتر هموراژی مغزی (بهویژه در اعداد بسیار پایین)
راهکارهای کنترلLDL
- افزایش مصرف فیبر (جو، سبوس، سبزیجات، حبوبات)
- حذف چربیهای ترانس
- مصرف چربیهای سالم مانند روغن زیتون و آجیل
- ورزش منظم
- کاهش وزن
- ترک سیگار
- درمان بیماریهای زمینهای مانند تیروئید یا دیابت
- مصرف دارو در صورت نیاز (با تجویز پزشک)
پرسشهای متداول (FAQ)
۱. آیا LDLبالا همیشه خطرناک است؟
بله؛ LDL بالا مهمترین عامل آترواسکلروز است، حتی اگر فرد علائمی نداشته باشد.
۲. آیا میتوان LDLرا بدون دارو کاهش داد؟
در بسیاری افراد بله؛ اما در موارد ژنتیکی معمولاً نیاز به دارو است.
۳. LDLپایینتر بهتر است؟
تا حدی بله؛ اما مقادیر بسیار پایین باید ارزیابی شوند تا علت مشخص شود.
منبع:
Cleveland Clinic – LDL Cholesterol (Bad Cholesterol)
Cleveland Clinic – Dyslipidemia
No. 6
۰۴/۰۹