LDL اکسیدشده (Oxidized LDL) یکی از مهم‌ترین عوامل در ایجاد و پیشرفت تصلب شرایین (آترواسکلروز) است. برخلاف LDL معمولی که وظیفه انتقال کلسترول را دارد، oxLDL یک شکل تغییریافته، سمی و بسیار آترژنیک است که نقش کلیدی در شروع التهاب عروقی، تشکیل پلاک و انسداد شریان‌های قلبی ایفا می‌کند.
Oxidized LDL چیست؟
-
LDL (لیپوپروتئین کم‌چگالی) در اثر تماس با رادیکال‌های آزاد و فرآیندهای اکسیداتیو، دچار تغییر ساختاری می‌شود و به فرم اکسیدشده (oxLDL) تبدیل می‌گردد.
-
oxLDL ویژگی‌های التهابی، ایمنی‌زایی و سمی دارد و توسط ماکروفاژها بلعیده می‌شود.
-
این فرایند منجر به تشکیل سلول‌های فومی (Foam Cells) و شروع روند آترواسکلروتیک در دیواره رگ‌ها می‌شود.
نقش oxLDL در بیماری‌های قلبی-عروقی
- آسیب به اندوتلیوم عروق: باعث افزایش نفوذپذیری، التهاب و جذب سلول‌های ایمنی
- تشکیل پلاک آترواسکلروتیک: انباشت سلول‌های فومی در دیواره رگ
- بی‌ثباتی پلاک و خطر سکته: پلاک‌های حاوی oxLDL بیشتر مستعد پارگی هستند
- ارتباط با سایر عوامل خطر: سطوح بالای oxLDL با افزایش CRP، دیابت، سندرم متابولیک و چاقی همبستگی دارد
چه زمانی تست oxLDL توصیه می‌شود؟
-
سابقه خانوادگی قوی بیماری‌های قلبی زودرس
-
LDL نرمال همراه با ریسک قلبی بالا
-
پایش اثر درمان‌های آنتی‌اکسیدانی، استاتین یا تغییر سبک زندگی
-
مطالعات پیش‌آگهی در بیماران با آترواسکلروز زودهنگام
مقادیر نرمال oxLDL و تفسیر آن
| سطح oxLDL | تفسیر بالینی |
|---|---|
| کمتر از ۴۰ U/L | طبیعی، خطر کم |
| ۴۰–۶۰ U/L | متوسط، نیاز به پایش بیشتر |
| بیشتر از ۶۰ U/L | بالا، خطر آترواسکلروز فعال |
🔸 مقادیر دقیق ممکن است بسته به روش اندازه‌گیری آزمایشگاه متفاوت باشند.
عوامل افزایش‌دهنده سطح oxLDL
-
استرس اکسیداتیو مزمن
-
مصرف سیگار و دخانیات
-
دیابت نوع ۲ و مقاومت به انسولین
-
رژیم غذایی سرشار از چربی‌های اشباع و ترانس
-
بیماری‌های التهابی مزمن یا خودایمنی
-
کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین C، E، Q10
راهکارهای کاهش oxLDL
رژیم مدیترانه‌ای: سرشار از آنتی‌اکسیدان، چربی‌های مفید و فیبر
ورزش منظم و کاهش وزن
قطع مصرف دخانیات
داروهای کاهنده چربی: مانند استاتین‌ها یا مهارکننده‌های PCSK9
مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی: با تجویز پزشک (ویتامین C، E، CoQ10)
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
آیا ممکن است LDL نرمال باشد اما oxLDL بالا برود؟
بله. استرس اکسیداتیو می‌تواند سطح oxLDL را افزایش دهد، حتی اگر LDL کل نرمال باشد.
آیا تست oxLDL جایگزین تست چربی خون است؟
خیر. این آزمایش مکمل پروفایل لیپیدی است و کیفیت LDL را بررسی می‌کند، نه فقط مقدار آن.
آیا تست oxLDL در آزمایش‌های روتین وجود دارد؟
در حال حاضر بیشتر در مرکزهای تخصصی قلب و پژوهش‌های بالینی انجام می‌شود، ولی در حال گسترش به کاربردهای بالینی روزمره است.
جمع‌بندی
Oxidized LDL نه‌تنها یک شاخص کلیدی برای آسیب اندوتلیال و التهاب عروقی است، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار پیش‌آگهی برای بیماری‌های قلبی-عروقی پنهان در نظر گرفته شود. در افرادی با آزمایش چربی نرمال اما ریسک بالای قلبی، ارزیابی oxLDL می‌تواند بینش ارزشمندی برای تشخیص زودهنگام و درمان پیشگیرانه فراهم کند.
منابع :
Mayo Clinic – LDL Oxidation and Atherosclerosis
Cleveland Clinic – Oxidized LDL and Heart Disease
No. 32
۰۴/۰۴