آزمایش آلفا‌فودرین (Alpha-fodrin Ab): چه زمانی درخواست می‌شود؟

آزمایش آنتی‌بادی آلفا‌فودرین (Alpha-fodrin Ab) به دنبال آنتی‌بادی‌های خودایمنی (معمولاً IgG و IgA) علیه پروتئین آلفا‌فودرین در خون می‌گردد. این آنتی‌بادی‌ها در بخشی از بیماران مبتلا به سندرم شوگرن (Sjögren’s syndrome) دیده می‌شوند. هرچند این تست می‌تواند به‌عنوان آزمون تکمیلی به‌کار رود، اما در دستورالعمل‌های بالینی (ACR/EULAR 2016) جزو معیارهای اصلی طبقه‌بندی شوگرن نیست .

آزمایش آلفا‌فودرین چه چیزی را می‌سنجد؟

• شناسایی آنتی‌بادی‌های IgG/IgA ضد آلفا‌فودرین (یک پروتئین ساختاری سلولی).

• روش رایج انجام: الایزا (ELISA) روی سرم خون.

• مثبت شدن تست می‌تواند از وجود یک فرآیند خودایمنی پشتیبانی کند، اما دقت آن محدود است.
  

چه زمانی پزشک ممکن است این تست را درخواست کند؟

• در ارزیابی تکمیلی شوگرن همراه با آزمایش‌های ANA، RF، Anti-SSA/Ro، Anti-SSB/La و تست شیرمر.

• وقتی بیمار علائم بالینی واضح دارد اما SSA/SSB منفی هستند.

• در موارد خاص مانند درگیری عصبی یا کودکان (شواهد متناقض است).
  

نحوه انجام تست

• نمونه: خون وریدی (سرم).

• نیازی به ناشتایی نیست.

• روش: ELISA کمی/نیمه‌کمی؛ نتایج بر اساس محدوده مرجع آزمایشگاه گزارش می‌شود.

تفسیر نتایج آزمایش آلفا‌فودرین

• مثبت: می‌تواند احتمال شوگرن را تقویت کند، به‌ویژه اگر با علائم خشکی چشم/دهان و بیوپسی همسو باشد.

• منفی: بیماری را رد نمی‌کند، چون حساسیت تست پایین است. بسیاری از بیماران شوگرن فقط با SSA/SSB یا بیوپسی مثبت تشخیص داده می‌شوند.
  

کارایی تشخیصی

• متاآنالیزها:

  • ویژگی (Specificity): ~83٪

  • حساسیت (Sensitivity): ~39٪
    ➡️ یعنی در بسیاری از بیماران مبتلا تست منفی است.
    

جایگاه بالینی تست

• تستی تکمیلی است و نه خط اول.

• ارزش آن بیشتر در بیماران SSA/SSB منفی یا موارد غیرمعمول است.

• نتیجه همیشه باید همراه با معاینه، تست‌های چشمی و بیوپسی تفسیر شود.

سؤالات رایج (FAQ)

۱) آیا نیاز به ناشتایی دارد؟
خیر. ناشتایی یا قطع دارو لازم نیست (مگر به توصیه پزشک).

۲) اگر نتیجه منفی شد یعنی شوگرن ندارم؟
خیر. حساسیت پایین است. تشخیص همچنان بر اساس SSA/SSB، بیوپسی و معاینات بالینی گذاشته می‌شود.

۳) اگر مثبت شد چه می‌شود؟
پزشک آن را همراه با سایر یافته‌ها در نظر می‌گیرد. تست به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست.

جمع‌بندی

آزمایش آلفا‌فودرین (Alpha-fodrin Ab) می‌تواند در موارد خاص به‌عنوان تست کمکی برای تشخیص سندرم شوگرن به‌کار رود، اما به دلیل حساسیت پایین، جایگزین تست‌های اصلی (SSA/SSB و بیوپسی غدد بزاقی) نیست. نتیجه باید همیشه در بافت بالینی کامل تفسیر شود.

منابع :

CDC

Cleveland Clinic – Sjögren’s Syndrome

No. 105

۰۴/۰۵