آزمایش کشت زخم یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های میکروب‌شناسی است که به پزشک کمک می‌کند عامل عفونت مشخص شده و بهترین آنتی‌بیوتیک انتخاب شود. در این روش نمونه‌ای از ترشحات، بافت یا سلول‌های زخم گرفته و روی محیط‌های کشت قرار داده می‌شود تا باکتری‌های پاتوژن رشد کنند. سپس با انجام آنتی‌بیوگرام، حساسیت و مقاومت میکروب نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها بررسی می‌شود
چه زمانی کشت زخم لازم است؟
-
وقتی زخم قرمز، گرم، متورم، دردناک یا چرکی است و روند ترمیم کند شده.
-
در آبسه‌ها پس از درناژ، ارسال نمونه برای کشت توصیه می‌شود.
-
در عفونت‌های پوستی و بافت نرم (مانند سلولیت) به‌ویژه اگر علائم سیستمیک یا نقص ایمنی وجود داشته باشد.
انواع کشت زخم
-
کشت هوازی: برای شایع‌ترین باکتری‌ها مانند Staphylococcus aureus، استرپتوکوک‌ها و برخی باسیل‌های گرم منفی.
-
کشت بی‌هوازی: برای زخم‌های عمیق، دیابتی، نکروتیک یا بدبو اهمیت دارد و نیازمند حمل و شرایط ویژه آزمایشگاهی است
نحوه نمونه‌گیری صحیح
-
زخم سطحی: نمونه‌گیری با سوآب استریل.
-
زخم‌های عمقی: آسپیراسیون با سرنگ یا بیوپسی بافتی ارجح است.
-
قبل از نمونه‌گیری باید محل زخم تمیز شود تا آلودگی سطحی گزارش «فلور مختلط» ایجاد نکند.
-
برای کشت بی‌هوازی، معمولاً بافت تازه یا سیستم‌های مخصوص (مثل eSwab) لازم است.
نقش گرم‌استین (Gram Stain)
گرم‌استین در همان چند ساعت اول می‌تواند نوع کلی میکروب (مثبت یا منفی، کوکسی یا باسیل) و وجود گلبول سفید را نشان دهد و مسیر درمان اولیه را هدایت کند. سپس نتیجهٔ کشت و آنتی‌بیوگرام تکمیل‌کننده خواهد بود
فرآیند آزمایش و زمان جواب
-
رشد باکتری‌ها روی محیط کشت معمولاً ۱ تا ۳ روز طول می‌کشد.
-
برخی آزمایشگاه‌ها از روش‌های سریع‌تر مانند MALDI-TOF یا تست‌های مولکولی استفاده می‌کنند، اما کشت کلاسیک همچنان استاندارد اصلی است
تفسیر نتایج کشت زخم
-
شناسایی باکتری و آنتی‌بیوگرام: نام میکروب و الگوی حساسیت دارویی.
-
No Growth: عدم رشد میکروب در مدت مشخص (مثلاً ۵ روز).
-
فلور طبیعی یا مختلط: اغلب ناشی از آلودگی سطحی یا نمونه‌گیری نامناسب است.
-
در صورت شک به عفونت سیستمیک، ممکن است کشت خون هم درخواست شود
محدودیت‌ها و عوامل مداخله‌گر
-
مصرف آنتی‌بیوتیک پیش از نمونه‌گیری می‌تواند نتیجهٔ کاذب منفی بدهد.
-
عفونت‌های مزمن یا زخم‌های بدخیم ممکن است رشد ضعیف نشان دهند.
-
نتیجهٔ کشت باید همیشه در کنار علائم و یافته‌های بالینی تفسیر شود
سؤالات متداول (FAQ)
۱) تفاوت کشت هوازی و بی‌هوازی چیست؟
کشت هوازی پاتوژن‌های شایع پوست/زخم را نشان می‌دهد، اما کشت بی‌هوازی برای زخم‌های عمیق و نکروتیک لازم است.
۲) جواب آزمایش چقدر طول می‌کشد؟
معمولاً ۲ تا ۳ روز؛ آنتی‌بیوگرام همزمان گزارش می‌شود.
۳) آیا باید آنتی‌بیوتیک را قبل از کشت قطع کنم؟
قطع یا تغییر دارو فقط باید با نظر پزشک انجام شود.
۴) چرا جواب «فلور مختلط» گزارش شده؟
به‌دلیل آلودگی سطحی یا ماهیت زخم؛ گاهی نیاز به نمونه‌گیری مجدد است.
۵) نقش گرم‌استین چیست؟
تشخیص سریع نوع میکروب پیش از آماده‌شدن جواب کشت.
جمع‌بندی
آزمایش کشت زخم باکتریایی (هوازی و بی‌هوازی) یکی از تست های کلیدی برای تشخیص عفونت‌های پوستی و انتخاب هدفمند آنتی‌بیوتیک است. نمونه‌گیری صحیح، همراهی با گرم‌استین و در نظر گرفتن شرایط بالینی دقت تشخیص را بالا می‌برد. در عفونت‌های شدید، درمان اولیه نباید به‌خاطر انتظار برای جواب کشت به‌تعویق بیفتد.
منابع :
No. 125
۰۴/۰۵