آنتی‌سایکوتیک‌ها و افزایش قند خون: هشدار به بیماران دیابتی

چرا مصرف داروهای ضدروان‌پریشی می‌تواند قند خون را افزایش دهد؟ چه باید کرد؟

آنتی‌سایکوتیک‌ها (داروهای ضدروان‌پریشی) از پایه‌های اصلی درمان بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و روان‌پریشی حاد هستند. با وجود اثربخشی این داروها، برخی از آن‌ها اثرات متابولیکی قابل‌توجهی دارند که می‌توانند باعث افزایش قند خون و حتی ایجاد دیابت نوع ۲ شوند.
این مسئله به‌ویژه در بیماران دارای سابقه دیابت یا پیش‌دیابت اهمیت زیادی دارد و نیازمند پایش دقیق است.

---

چرا آنتی‌سایکوتیک‌ها باعث افزایش قند می‌شوند؟

برخی آنتی‌سایکوتیک‌های نسل دوم یا غیرتیپیکال، از طریق مکانیسم‌های زیر بر متابولیسم گلوکز اثر می‌گذارند:

• افزایش مقاومت به انسولین

• اختلال در جذب و مصرف گلوکز

• افزایش وزن شدید (به‌ویژه چربی احشایی)

• تأثیر بر هیپوتالاموس و تنظیم اشتها

 

 

---

کدام داروها بیشترین تأثیر را دارند؟

---

علائم هشداردهنده افزایش قند هنگام مصرف آنتی‌سایکوتیک

اگر فردی تحت درمان با این داروهاست، به علائم زیر توجه شود:

• تشنگی و خشکی دهان

• تکرر ادرار

• تاری دید

• خستگی و خواب‌آلودگی

• کاهش وزن بی‌دلیل

• عفونت‌های مکرر

 

 

---

توصیه‌های کلینیکی برای بیماران دیابتی یا پرریسک

• پایش قند خون در هفته‌های اول درمان

• اندازه‌گیری HbA1c هر ۳ تا ۶ ماه

• کنترل وزن با رژیم و ورزش

• بررسی امکان تغییر دارو در صورت افزایش شدید قند

• همکاری روانپزشک و پزشک داخلی برای تنظیم دارو و دوز

 

---

چه کسانی در معرض بیشترین خطرند؟

• افراد با سابقه خانوادگی دیابت

• مبتلایان به سندرم متابولیک یا پیش‌دیابت

• نوجوانان یا جوانان با مصرف دوز بالا

• زنان باردار یا دارای اضافه‌وزن

 

---

جمع‌بندی نکات کلیدی

• برخی آنتی‌سایکوتیک‌ها ممکن است موجب هیپرگلیسمی و دیابت نوع ۲ شوند.

• پایش قند خون، انتخاب آگاهانه دارو و سبک زندگی سالم حیاتی است.

• قطع ناگهانی دارو ممنوع است؛ باید تحت نظر تیم درمانی صورت گیرد.

 

---

سؤالات پرتکرار (FAQ)

آیا همه آنتی‌سایکوتیک‌ها خطر قند بالا دارند؟
خیر. داروهایی مانند آریپیپرازول و زیپراسیدون کم‌خطرترند.

آیا می‌توان دارو را برای کنترل بهتر قند تغییر داد؟
در برخی موارد، بله. تنها با مشورت روانپزشک و بررسی مزایا/معایب.

مصرف هم‌زمان داروی دیابت و آنتی‌سایکوتیک ایمن است؟
بله، به‌شرط تنظیم دقیق دوز و پایش منظم.

 منابع :

Mayo Clinic – Antipsychotics and Diabetes Risk

CDC – Diabetes and Mental Health Medications

No. 70

۰۴/۰۴