ماناختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD) یک نوع شدید از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است که با تغییرات شدید خلقی، افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و علائم جسمی ناتوان‌کننده همراه است. برخلاف PMS که معمولاً خفیف و قابل تحمل است، PMDD می‌تواند به‌طور جدی عملکرد اجتماعی، شغلی و روابط شخصی فرد را مختل کند. درک درست این اختلال و راه‌های درمان آن برای ارتقاء سلامت روان و جسم زنان بسیار مهم است.
تفاوت PMDD با PMS
هر دو اختلال در مرحله لوتئال چرخه قاعدگی (یک تا دو هفته قبل از پریود) رخ می‌دهند، اما تفاوت‌های کلیدی دارند:
-
PMS: علائم خفیف تا متوسط، بدون اختلال جدی در عملکرد روزانه
-
PMDD: علائم شدید، ناتوان‌کننده، همراه با اختلال در شغل، خانواده یا روابط اجتماعی
علائم رایج PMDD
این علائم معمولاً ۷ تا ۱۰ روز پیش از شروع قاعدگی ظاهر شده و با شروع پریود کاهش می‌یابند.
۱. علائم روانی و خلقی:
-
عصبانیت یا تحریک‌پذیری شدید
-
نوسانات خلقی ناگهانی
-
احساس ناامیدی یا افسردگی شدید
-
اضطراب، بی‌قراری یا تنش
-
عدم تمرکز یا بی‌علاقگی به فعالیت‌های معمول
-
حساسیت در روابط اجتماعی یا خانوادگی
۲. علائم جسمی:
-
خستگی مفرط یا بی‌حالی
-
حساسیت یا درد پستان‌ها
-
سردرد
-
پرخوری یا تغییر اشتها
-
نفخ شکم یا افزایش وزن آب‌دار
-
اختلال در خواب (بی‌خوابی یا خواب بیش‌ازحد)
علل و عوامل خطر PMDD
علت دقیق هنوز مشخص نیست، اما عوامل زیر نقش دارند:
-
واکنش غیرطبیعی مغز به نوسانات استروژن و پروژسترون
-
اختلال در متابولیسم سروتونین، انتقال‌دهنده عصبی تنظیم‌کننده خلق
-
سابقه خانوادگی یا شخصی افسردگی و اختلالات اضطرابی
-
عوامل ژنتیکی، استرس مزمن یا تجربه‌های روانی گذشته
چگونه PMDD تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش خونی یا تصویربرداری خاصی برای تشخیص PMDD وجود ندارد. روند تشخیص شامل:
-
ثبت روزانه علائم جسمی و روانی در دو یا سه چرخه متوالی
-
بررسی شدت علائم و تأثیر آن‌ها بر کیفیت زندگی
-
سایر اختلالات روانی مانند افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی یا اضطراب فراگیر
راه‌های درمان PMDD
این درمان باید چندوجهی و فردمحور باشد و ترکیبی از دارو، اصلاح سبک زندگی و حمایت روانی را دربرگیرد.
۱. درمان دارویی:
-
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین، سرترالین یا اسکیتالوپرام
-
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی برای کنترل نوسانات هورمونی
-
داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی در موارد شدید
-
در موارد مقاوم: آگونیست‌های GnRH برای مهار تخمک‌گذاری (درمان موقتی)
۲. درمان غیردارویی:
-
ورزش منظم، خواب کافی و کاهش استرس
-
تغذیه متعادل با کاهش مصرف کافئین، نمک و قند در نیمه دوم چرخه
-
استفاده از مدیتیشن، یوگا، CBT یا مشاوره روان‌شناسی
-
مصرف مکمل‌های پیشنهادی (با نظر پزشک): ویتامین B6، کلسیم، منیزیم
سؤالات رایج درباره PMDD
آیا PMDD یک اختلال روانی است؟
بله، PMDD در راهنمای تشخیصی DSM-5 به‌عنوان یک اختلال روانی-هورمونی شناخته شده است.
آیا PMDD درمان قطعی دارد؟
علائم معمولاً قابل مدیریت کامل با دارو و اصلاح سبک زندگی هستند، اما ممکن است نیاز به درمان طولانی‌مدت باشد.
آیا این اختلال با افزایش سن یا یائسگی برطرف می‌شود؟
در برخی زنان، با نزدیک‌شدن به یائسگی علائم کاهش می‌یابد، اما این موضوع برای همه یکسان نیست.
جمع‌بندی
اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD) تنها نوسانات خلقی ساده نیست، بلکه یک اختلال واقعی با تأثیر عمیق بر زندگی زنان است. تشخیص زودهنگام، درمان ترکیبی و حمایت خانواده و اطرافیان می‌تواند زندگی افراد مبتلا را به طرز چشم‌گیری بهبود بخشد.
منابع :
No. 95
۰۴/۰۴