استاتین ها از جمله داروهای مؤثر در کاهش کلسترول خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و مغزی هستند. با این حال، یکی از عوارض مهم آن‌ها بروز درد و ضعف عضلانی است که در صورت عدم پایش می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند رابدومیولیز منجر شود.
در این مقاله به آزمایش‌های ضروری قبل از شروع درمان با استاتین می‌پردازیم که می‌تواند از عوارض عضلانی و کبدی پیشگیری کند.
چرا استاتین ها باعث درد عضلانی می‌شوند؟
اگرچه مکانیسم دقیق مشخص نیست، اما دلایل زیر در بروز این عارضه نقش دارند:
-
اختلال در متابولیسم انرژی سلول‌های عضلانی
-
کاهش سطح کوآنزیم Q10 در عضله
-
تداخل با داروهای دیگر مانند وارفارین، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدقارچ
مهم‌ترین آزمایش‌های قبل از شروع استاتین
| آزمایش | هدف | اهمیت بالینی |
|---|---|---|
| CK (کراتین کیناز) | بررسی سلامت عضله | سطح بالا نشانه آسیب عضلانی احتمالی است |
| ALT و AST | بررسی عملکرد کبد | استاتین ممکن است آنزیم‌های کبدی را بالا ببرد |
| کراتینین و eGFR | ارزیابی عملکرد کلیه | ریسک بیشتر در دوزهای بالا یا نارسایی کلیه |
| TSH | بررسی عملکرد تیروئید | کم‌کاری تیروئید می‌تواند درد عضلانی را تشدید کند |
| HbA1c و قند ناشتا | پایش متابولیسم گلوکز | برخی استاتین‌ها ممکن است قند خون را افزایش دهند |
علائم هشداردهنده برای قطع فوری استاتین
در صورت بروز موارد زیر، فوراً پزشک را مطلع کرده و مصرف دارو را متوقف کنید:
-
درد عضلانی شدید یا منتشر
-
ضعف یا ناتوانی حرکتی
-
ادرار تیره‌رنگ (نشانه تخریب عضلانی)
-
تب، خستگی شدید یا علائم التهاب عضله
چه افرادی در معرض خطر بالاتری هستند؟
- افراد بالای ۷۵ سال
- مبتلایان به بیماری‌های کلیه، کبد یا تیروئید
- کسانی که چند دارو به‌طور هم‌زمان مصرف می‌کنند
- افرادی با سابقه خانوادگی بیماری عضلانی
- مصرف‌کنندگان الکل یا افراد کم‌تحرک
پرسش‌های پرتکرار
آیا بدون آزمایش می‌توان استاتین را شروع کرد؟
در بیماران پرریسک، توصیه می‌شود حداقل تست‌های عضله و کبد انجام شود.
آیا درد عضله همیشه به‌دلیل استاتین است؟
خیر. گاهی منشأ درد مکانیکی یا بیماری دیگر است. آزمایش CK می‌تواند کمک‌کننده باشد.
در صورت درد، باید دارو را قطع کرد؟
لزومی ندارد. کاهش دوز یا تغییر دارو (مثلاً از سیمواستاتین به روزوواستاتین) ممکن است کافی باشد.
جمع‌بندی
مصرف استاتین‌ها در پیشگیری از بیماری قلبی اثربخش است، اما پایش آزمایشگاهی پیش از شروع دارو نقش کلیدی در جلوگیری از عوارض عضلانی دارد.
آزمایش CK، آنزیم‌های کبدی، TSH و عملکرد کلیه را قبل از مصرف انجام دهید و علائم غیرعادی را جدی بگیرید و با پزشک در میان بگذارید همچنین تغییر دوز یا نوع دارو تحت نظر پزشک می‌تواند مصرف استاتین را ایمن‌تر کند.
منابع :
Mayo Clinic – Statins and Muscle Pain
No. 72
۰۴/۰۴