آزمایش C3 یکی از تستهای مهم سیستم ایمنی است که اغلب در بررسی بیماریهای خودایمنی، التهابی و کلیوی درخواست میشود. دیدن نتیجه غیرطبیعی C3—چه بالا و چه پایین—میتواند موجب نگرانی شود، اما این عدد بهتنهایی تشخیص بیماری نیست و باید در کنار علائم و سایر آزمایشها تفسیر شود.
در این مقاله، بر اساس منابع معتبر پزشکی، بهزبان ساده اما علمی توضیح میدهیم C3 چیست، چرا ممکن است بالا یا پایین شود و چه زمانی نیاز به بررسی جدی دارد.
C3 چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
C3 یا Complement Component 3 یکی از اجزای اصلی سیستم کمپلمان است؛ سیستمی که بخشی از ایمنی ذاتی بدن محسوب میشود و به دفاع در برابر عفونتها کمک میکند.
وظایف اصلی C3 شامل:
- کمک به شناسایی و نابودی باکتریها و ویروسها
- تقویت پاسخ ایمنی
- نقش کلیدی در واکنشهای التهابی
C3 عمدتاً در کبد ساخته میشود و در خون گردش دارد.
محدوده نرمال C3 در آزمایش خون
مقادیر مرجع ممکن است بسته به آزمایشگاه کمی متفاوت باشد، اما معمولاً:
- محدوده طبیعی C3: حدود ۸۰ تا ۱۶۰ میلیگرم بر دسیلیتر
مقادیر خارج از این بازه نیاز به تفسیر بالینی دارند.
پایین بودن C3 نشانه چیست؟
کاهش C3 معمولاً نشاندهنده مصرف بیشازحد کمپلمان در بدن است و اغلب اهمیت تشخیصی بالایی دارد.
۱. بیماریهای خودایمنی
شایعترین علت C3 پایین:
- لوپوس (SLE)
- نفریت لوپوسی
در این بیماریها، کمپلمان مصرف میشود و سطح C3 کاهش مییابد.
۲. گلومرولونفریتها (بیماریهای التهابی کلیه)
در برخی بیماریهای کلیوی:
- گلومرولونفریت پسعفونی
- نفروپاتیهای وابسته به کمپلمان
سطح C3 کاهش پیدا میکند.
۳. عفونتهای شدید یا مزمن
برخی عفونتها میتوانند باعث مصرف C3 شوند، از جمله:
- عفونتهای باکتریایی شدید
- سپسیس
۴. نقصهای مادرزادی سیستم کمپلمان
در موارد نادر:
- کمبود ژنتیکی C3
این افراد مستعد عفونتهای مکرر هستند.
۵. سیروز یا نارسایی شدید کبد
کاهش تولید C3 بهدلیل اختلال عملکرد کبد.
علائم احتمالی C3 پایین
خودِ پایین بودن C3 علامت مستقیم ندارد، اما ممکن است همراه با:
- عفونتهای مکرر
- تورم، ادم یا پروتئین در ادرار
- علائم بیماریهای خودایمنی
- خستگی مزمن و التهاب سیستمیک
باشد.
بالا بودن C3 نشانه چیست؟
افزایش C3 معمولاً نشاندهنده فعال شدن سیستم ایمنی یا التهاب بدن است و اغلب خطرناک نیست.
۱. التهاب حاد یا مزمن
شایعترین علت C3 بالا:
- عفونتهای حاد
- بیماریهای التهابی
C3 یک پروتئین فاز حاد محسوب میشود و در التهاب افزایش مییابد.
۲. چاقی و سندرم متابولیک
مطالعات نشان دادهاند که:
- چاقی
- دیابت نوع ۲
- مقاومت به انسولین
میتوانند با C3 بالا همراه باشند.
۳. بیماریهای قلبیعروقی
C3 بالا ممکن است با افزایش خطر:
- بیماری عروق کرونر
- التهاب مزمن عروقی
مرتبط باشد.
۴. بارداری یا شرایط فیزیولوژیک خاص
در برخی شرایط طبیعی، افزایش خفیف C3 دیده میشود و معمولاً نگرانکننده نیست.
آیا C3 بالا خطرناک است؟
در اغلب موارد:
- افزایش خفیف C3 خطرناک نیست
اما:
- افزایش پایدار و همراه با علائم التهابی یا متابولیک
ممکن است نیاز به بررسی علت زمینهای داشته باشد.
چه زمانی باید C3 جدی بررسی شود؟
مراجعه به پزشک ضروری است اگر:
- C3 پایین همراه با علائم لوپوس یا بیماری کلیوی باشد
- همراه با کاهش C4 دیده شود
- عفونتهای شدید یا مکرر وجود داشته باشد
- C3 بهطور غیرمنتظره و مداوم کاهش یابد
جمعبندی
- C3 پایین بیشتر به نفع بیماریهای خودایمنی، کلیوی یا مصرف کمپلمان است.
- C3 بالا معمولاً نشانه التهاب، عفونت یا مقاومت متابولیک است.
- تفسیر C3 باید همیشه همراه با C4، CH50، علائم بالینی و سایر آزمایشها انجام شود.
پرسشهای متداول
آیا C3 پایین همیشه به معنای لوپوس است؟
خیر، اما یکی از مهمترین علل آن محسوب میشود.
آیا C3 بالا نیاز به درمان دارد؟
خودِ C3 بالا درمان نمیشود؛ علت زمینهای باید بررسی شود.
آیا C3 بهتنهایی برای تشخیص کافی است؟
خیر، این آزمایش فقط بخشی از ارزیابی سیستم ایمنی است.
منابع :
- LabTestsOnline (Testing.com) – Complement C3 and C4
https://www.testing.com/tests/complement-c3
- CDC – Autoimmune and Immune System Disorders
No. 68
۰۴/۰۹
