آزمایش HBsAg یکی از مهمترین و اصلیترین تستهای خونی برای بررسی عفونت با ویروس هپاتیت B است. نتیجه این آزمایش نقش کلیدی در تشخیص عفونت فعال، بررسی واگیردار بودن فرد و تصمیمگیریهای درمانی دارد. مشاهده نتیجه مثبت یا منفی HBsAg ممکن است نگرانیهایی ایجاد کند، اما تفسیر علمی و صحیح آن میتواند بسیاری از ابهامات را برطرف کند.
در این مقاله توضیح میدهیم HBsAg چیست، مثبت یا منفی بودن آن چه معنایی دارد و نتیجه این آزمایش چگونه باید در کنار سایر مارکرهای هپاتیت B تفسیر شود.

HBsAgچیست و چه چیزی را نشان میدهد؟
HBsAgیا آنتیژن سطحی هپاتیت B، پروتئینی است که روی سطح ویروس هپاتیت B قرار دارد.
وجود این آنتیژن در خون به معنای حضور ویروس در بدن است.
نکته مهم:
- HBsAgاولین مارکری است که بعد از ورود ویروس به بدن مثبت میشود
- مثبت بودن آن یعنی ویروس هنوز در بدن فعال است و فرد میتواند ناقل باشد
HBsAg مثبت به چه معناست؟
HBsAg مثبت نشان میدهد که فرد به ویروس هپاتیت B آلوده است و ویروس در بدن او حضور دارد.
دلایل مثبت شدن HBsAg
- عفونت حاد هپاتیت B (در ماههای ابتدایی ابتلا)
- هپاتیت B مزمن (بیش از ۶ ماه باقی ماندن HBsAg)
- ناقل بدون علامت هپاتیت B
- فعال شدن مجدد ویروس در افراد با نقص ایمنی
HBsAgمثبت حاد یا مزمن؟
- اگر HBsAg کمتر از ۶ ماه مثبت باشد → عفونت حاد
- اگر بیش از ۶ ماه مثبت بماند → هپاتیت B مزمن
برای تشخیص دقیق، بررسی آزمایشهای مکمل ضروری است.

HBsAg منفی به چه معناست؟
HBsAg منفی یعنی:
- ویروس هپاتیت B در حال حاضر در خون فعال نیست
این وضعیت میتواند نشانه یکی از موارد زیر باشد:
- فرد هیچگاه به هپاتیت B مبتلا نشده است
- فرد در گذشته مبتلا شده و بهبود یافته است
- فرد فقط واکسن هپاتیت B دریافت کرده و دچار عفونت نشده است
تفسیر HBsAgدر کنار سایر آزمایشها
برای تفسیر دقیق، HBsAg باید همراه با سایر مارکرها بررسی شود:
-
HBsAgمثبت + HBcAbمثبت
عفونت فعال (حاد یا مزمن)
-
HBsAgمنفی + HBsAbمثبت
ایمنی کامل (پس از واکسن یا بهبودی طبیعی)
-
HBsAgمثبت + HBsAbمنفی
عفونت فعال و واگیردار
-
HBsAgمنفی + HBcAbمثبت
تماس قبلی با ویروس (بهبودیافته یا عفونت مخفی)
آیا مثبت بودنHBsAg خطرناک است؟
مثبت بودن HBsAgبهتنهایی شدت بیماری را نشان نمیدهد. عوامل مهم در تعیین خطر:
- سطح آنزیمهای کبدی (ALT و AST)
- مقدار HBV DNA
- شدت التهاب یا آسیب کبدی
- زمان ابتلا (حاد یا مزمن)
بسیاری از افراد با HBsAgمثبت، سالها بدون علامت زندگی میکنند، اما نیاز به پیگیری پزشکی دارند.
HBsAgچه زمانی منفی میشود؟
HBsAgممکن است منفی شود اگر:
- عفونت حاد بهطور کامل بهبود یابد
- سیستم ایمنی ویروس را مهار کند
- فرد وارد مرحله بهبودی و ایمنی طبیعی شود
در این حالت معمولاً HBsAbمثبت میشود.
چه افرادی باید آزمایشHBsAg بدهند؟
- زنان باردار
- افراد با افزایش آنزیمهای کبدی
- اهداکنندگان خون
- افراد با تماس پرخطر
- بیماران قبل از شروع شیمیدرمانی یا داروهای سرکوبکننده ایمنی
- اعضای خانواده افراد مبتلا به هپاتیت B
- کادر درمان
جمعبندی
- HBsAgمثبت یعنی عفونت فعال هپاتیت B و احتمال واگیردار بودن
- HBsAgمنفی یعنی ویروس فعال وجود ندارد
- این آزمایش بهتنهایی کافی نیست و باید همراه با سایر تستهای هپاتیت B تفسیر شود
- تشخیص زودهنگام، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب کبدی دارد
پرسشهای متداول
آیا HBsAgمثبت یعنی حتماً بیماری شدید دارم؟
خیر، شدت بیماری به فعالیت ویروس و وضعیت کبد بستگی دارد.
آیا واکسن هپاتیت B باعث مثبت شدنHBsAg میشود؟
خیر، واکسن فقط باعث مثبت شدنHBsAb میشود.
آیا HBsAgمثبت نیاز به درمان دارد؟
فقط در صورت عفونت مزمن فعال یا آسیب کبدی، درمان لازم است.
منابع :
- Mayo Clinic – Hepatitis B Diagnosis
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hepatitis-b/diagnosis-treatment
- MedlinePlus – Hepatitis B Tests
https://medlineplus.gov/lab-tests/hepatitis-b-tests
- CDC – Hepatitis B Serologic Testing
https://www.cdc.gov/hepatitis/hbv
no. 74
۰۴/۰۹









