نقش FT3 در عملکرد تیروئید، تشخیص پرکاری و کم‌کاری تیروئید، و تفسیر نتایج آزمایش
هورمون‌های تیروئیدی از جمله T3 و T4 در تنظیم متابولیسم، ضربان قلب، دمای بدن و عملکرد مغز نقش حیاتی دارند.
آزمایش FT3 (Free T3) میزان هورمون T3 فعال و آزاد در خون را می‌سنجد و به تشخیص دقیق اختلالات تیروئیدی مانند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید کمک می‌کند.
FT3 چیست و چه تفاوتی با Total T3 دارد؟
| ویژگی | FT3 (Free T3) | Total T3 |
|---|---|---|
| تعریف | T3 آزاد و فعال در خون | مجموع T3 آزاد و T3 متصل به پروتئین‌ها |
| اهمیت بالینی | نشان‌دهنده واقعی فعالیت تیروئیدی | ممکن است در شرایط خاص گمراه‌کننده باشد |
📌 FT3 شاخص دقیق‌تری برای ارزیابی عملکرد متابولیک تیروئید است.
چرا آزمایش FT3 انجام می‌شود؟
پزشک ممکن است این آزمایش را در موارد زیر تجویز کند:
-
شک به پرکاری تیروئید با TSH نرمال یا مرزی
-
ارزیابی شدت تیروتوکسیکوزیس
-
پایش بیماران تحت درمان با داروهای تیروئیدی
-
کمک به تشخیص در زنان باردار، سالمندان یا بیماران مزمن
محدوده نرمال FT3 و تفسیر نتایج
-
محدوده نرمال: ۲.۳ تا ۴.۲ pg/mL
-
افزایش FT3:
-
پرکاری تیروئید (Graves، ندول سمی، تیروئیدیت)
-
مصرف بیش از حد T3 یا T4
-
مقاومت به هورمون تیروئید (نادر)
-
-
کاهش FT3:
-
کم‌کاری تیروئید
-
بیماری غیرتیروئیدی (NTIS)
-
سوءتغذیه یا بیماری شدید
-
مصرف داروهایی مانند آمیودارون، پروپرانولول
-
عوامل مؤثر بر FT3
-
بارداری و استروژن: افزایش TBG → اثر بیشتر بر Total T3
-
داروها: گلوکوکورتیکوئیدها، ضدتشنج‌ها، بتابلاکرها
-
استرس‌های شدید، بیماری حاد
📌 FT3 نسبت به FT4 سریع‌تر تحت‌تأثیر استرس و بیماری قرار می‌گیرد.
ارتباط FT3 با سایر تست‌های تیروئید
| آزمایش | نقش در تفسیر |
|---|---|
| TSH | ارزیابی محور هیپوفیز–تیروئید |
| FT4 | تعیین میزان هورمون غالب تیروئیدی |
| Total T3 و TBG | در موارد خاص (مثلاً حاملگی یا اختلالات پروتئینی) مفید است |
پرسش‌های رایج درباره FT3
| سؤال | پاسخ |
|---|---|
| آیا FT3 برای همه بیماران لازم است؟ | خیر، فقط در موارد مشکوک به پرکاری یا مقاومت به درمان |
| آیا ممکن است FT3 بالا ولی TSH نرمال باشد؟ | بله، در مراحل اولیه پرکاری تیروئید |
| آیا در کم‌کاری FT3 همیشه پایین است؟ | نه، گاهی FT3 نرمال می‌ماند ولی TSH افزایش می‌یابد |
جمع‌بندی
آزمایش FT3 نقش مهمی در ارزیابی دقیق عملکرد تیروئید دارد، به‌ویژه در مواردی که TSH یا FT4 به‌تنهایی گویای وضعیت بیمار نیستند.
مفید در تشخیص پرکاری تیروئید
FT3 پایین در بیماری‌های مزمن یا کم‌کاری شدید دیده می‌شود
تفسیر صحیح نیازمند بررسی هم‌زمان با TSH و FT4 و علائم بالینی است
منابع :
-
Mayo Clinic – Thyroid Function Tests
🔗 https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/thyroid-function-tests
No. 81
۰۴/۰۴
