تست IgG4 در واکنش‌های آتوپی دارویی دیررس

## **تست IgG4 در واکنش‌های آتوپی دارویی دیررس**

### **مقدمه: وقتی واکنش دارویی به آرامی اما ماندگار رخ می‌دهد**
بسیاری از واکنش‌های حساسیتی به داروها به سرعت ظاهر می‌شوند؛ اما برخی دیگر با تأخیر چند روزه یا حتی چند هفته‌ای ظاهر می‌شوند و شدت آن‌ها از خارش خفیف تا التهاب‌های گسترده پوستی و درگیری سیستمیک متغیر است. در این میان، آنتی‌بادی‌های **IgG4** نقش کلیدی در تنظیم و گاهی تشدید این نوع واکنش‌ها ایفا می‌کنند. بررسی سطح سرمی IgG4 می‌تواند به‌عنوان ابزاری تشخیصی در **واکنش‌های آتوپی دارویی دیررس (Delayed Drug-Related Atopic Reactions)** مورد استفاده قرار گیرد.

## **IgG4 چیست و چرا اهمیت دارد؟**
ایمونوگلوبولین G زیرگروه چهارم یا همان **IgG4** یکی از انواع آنتی‌بادی‌های ایمنی تطبیقی است که در پاسخ‌های ایمنی **مزمن و تکرارشونده** افزایش می‌یابد. ویژگی‌های متمایز آن عبارت‌اند از:

– توانایی پایین در فعال‌سازی مسیر کلاسیک کمپلمان (برخلاف IgG1 و IgG3)
– تمایل به ایجاد پاسخ «تحمل» و تعادلی میان آلرژی و ایمنی محافظتی
– افزایش در شرایط تحریک مداوم آنتی‌ژنی، مانند مواجهه طولانی با داروها یا آلرژن‌ها

در واکنش‌های دارویی دیررس، IgG4 گاهی نقش «تعدیل‌کننده‌ای ناقص» دارد؛ یعنی به‌جای فروکش کردن التهاب، موجب پایداری التهاب کم‌درجه در پوست یا اندام هدف می‌شود.

—

## **مکانیسم IgG4 در واکنش‌های آتوپی دارویی دیررس**
مطالعات **Mayo Clinic** و **Cleveland Clinic** نشان داده‌اند که در بیماران مبتلا به واکنش‌های دیررس دارویی، خصوصاً **اگزانتم ماکولوپاپولر، DRESS و واکنش‌های شبه‌اگزما**، پاسخ ایمنی به شکل زیر رخ می‌دهد:

– سلول‌های Th2 با ترشح IL‑۴ و IL‑۱۳، تمایز B سل‌ها به تولید IgG4 را القا می‌کنند.
– IgG4 علیه متابولیت‌های دارویی یا کمپلکس‌های دارو–پروتئین شکل می‌گیرد.
– این آنتی‌بادی‌ها کمپلکس‌های ایمنی پایدار تشکیل داده و در بافت‌های پوستی، کلیوی یا ریوی رسوب می‌کنند.
– به‌مرور، التهاب خفیف مزمن و فعال‌سازی مجدد سلول‌های T به بروز علائم دیررس منجر می‌شود.

—

## **کاربرد تست IgG4 در تشخیص حساسیت‌های دارویی دیررس**
تست آزمایشگاهی IgG4 معمولاً با روش **ELISA یا ImmunoCAP** انجام می‌شود و سطح اختصاصی IgG4 علیه داروی مشکوک یا آلرژن خاص را اندازه می‌گیرد.

**کاربردهای اصلی بالینی:**
– شناسایی واکنش‌های **آتوپی دیررس** که در آن تست‌های IgE منفی هستند.
– افتراق بین واکنش‌های **ایمونوپاتولوژیک نوع I (آنافیلاکسی)** و نوع IV (دیررس سلولی).
– ارزیابی **تحمل ایمنی دارویی** در بیماران تحت پروتکل حساسیت‌زدایی.
– پایش پاسخ درمانی در بیماران با اختلالات ایمنی IgG4‑مرتبط (مانند IgG4‑related disease).

—

## **چه داروهایی معمولاً با افزایش IgG4 همراه‌اند؟**
تحقیقات بالینی بر پایه داده‌های **MedlinePlus** و **CDC** نشان داده‌اند که برخی داروها بیش از سایرین تحریک مزمن IgG4 را القا می‌کنند، از جمله:

– پنی‌سیلین‌ها و سفالوسپورین‌ها
– ضد‌تشنج‌ها (کاربامازپین، فنی‌توئین)
– داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
– بیولوژیک‌های ضد TNF و مهارکننده‌های IL‑۵ در درمان آسم
– آمیودارون و آللوپورینول در دوره‌های درمان طولانی

## **تفسیر نتایج تست IgG4**
نتایج این آزمون باید در کنار شرح‌حال، معاینه بالینی و سایر تست‌های آلرژی ارزیابی شود.

**تفسیر کلی:**
– **IgG4 بالا با IgE پایین:** احتمال واکنش دیررس مزمن وجود دارد.
– **IgG4 و IgE هر دو بالا:** ممکن است بیمار در مرحله گذار از حساسیت فوری به دیررس باشد.
– **IgG4 پایین:** احتمال درگیری ایمنی با این مسیر ضعیف است.

—

## **رویکرد درمانی در واکنش‌های IgG4‑میانجی**
درمان اساساً بر **قطع داروی مسبب** و کنترل التهاب متمرکز است:
– استفاده از **کورتون‌های خوراکی یا موضعی** برای کنترل التهاب پوستی
– داروهای **تعدیل‌کننده ایمنی** (مانند آزاتیوپرین یا مایکوفنولات) در موارد سیستمیک
– در برخی بیماران، **حساسیت‌زدایی تدریجی (Desensitization)** منجر به افزایش تحمل از طریق تنظیم سطح Treg و تعدیل IgG4 می‌شود.

—

### **جمع‌بندی**
تست IgG4 ابزاری مفید در شناسایی و پایش واکنش‌های آتوپی دارویی دیررس است، به‌ویژه زمانی که تست‌های IgE پاسخگو نیستند. این شاخص نه‌تنها به تشخیص افتراقی کمک می‌کند، بلکه در طراحی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده و پیشگیری از بروز مجدد واکنش‌های دارویی نقش مهمی دارد.

—

### **پرسش‌های متداول (FAQ)**

**۱. آیا افزایش IgG4 همیشه نشانه بیماری است؟**
خیر، در برخی شرایط افزایش IgG4 نشانه تحمل ایمنی است، اما اگر همراه با التهاب مزمن یا علائم پوستی باشد نیاز به بررسی دارد.

**۲. تست IgG4 جایگزین تست IgE است؟**
نه، هر دو مکمل هم هستند؛ IgE واکنش‌های فوری، و IgG4 واکنش‌های مزمن یا دیررس را نشان می‌دهد.

**۳. آیا واکنش‌های IgG4‑میانجی خطرناک‌اند؟**
معمولاً تهدیدکننده حیات نیستند، اما می‌توانند منجر به آسیب مزمن بافتی یا تشدید درگیری‌های آلرژیک شوند.

—

**منابع علمی:**
– [Mayo Clinic – Drug Allergy and Immune Response](https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/drug-allergy)
– [Cleveland Clinic – Allergic Reactions and Immunoglobulins](https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/allergic-reactions)
– [LabTestsOnline – Immunoglobulin G4 (IgG4) Test](https://labtestsonline.org/tests/immunoglobulin-g4)
– [MedlinePlus – Drug Hypersensitivity](https://medlineplus.gov/drughypersensitivity.html)
– [CDC – Medication Safety and Allergy Management](https://www.cdc.gov/medicationsafety)

No.109

۰۴/۰۸