تصلب شرایین یک بیماری مزمن و پیشرونده است که در آن دیواره رگ‌های خونی سفت و تنگ می‌شود. این مشکل اغلب به دلیل تجمع چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد (پلاک‌های آترواسکلروتیک) در دیواره رگ‌ها ایجاد می‌شود. این پلاک‌ها می‌توانند جریان خون را کاهش دهند و باعث بروز بیماری‌های قلبی، مغزی و عروقی شوند.
عوامل خطر و علل بروز تصلب شرایین
- کلسترول بالا، به‌ویژه افزایش LDL (کلسترول بد)
- فشار خون بالا که به دیواره رگ‌ها آسیب می‌زند
- دیابت که موجب التهاب و صدمه به عروق می‌شود
- سیگار کشیدن؛ مواد شیمیایی سیگار مستقیماً به عروق آسیب می‌زنند
- چاقی و بی‌تحرکی
- افزایش سن؛ با بالا رفتن سن، انعطاف‌پذیری رگ‌ها کاهش می‌یابد
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا سکته مغزی
علائم شایع تصلب شرایین
این بیماری معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است. با پیشرفت آن ممکن است موارد زیر دیده شود:
-
درد یا فشار در قفسه سینه (آنژین)
-
تنگی نفس هنگام فعالیت
-
خستگی و ضعف عمومی
-
گرفتگی یا درد عضلات پا هنگام راه رفتن
-
در مراحل شدید: سکته قلبی یا مغزی
عوارض مهم تصلب شرایین
حمله قلبی: انسداد کامل رگ‌های کرونری
سکته مغزی: کاهش یا توقف جریان خون به مغز
بیماری عروق محیطی: گرفتگی رگ‌های پا یا بازو، درد، زخم یا حتی نکروز
آنوریسم: گشاد شدن خطرناک دیواره رگ که احتمال پارگی دارد
روش‌های تشخیص
پزشک برای تشخیص این بیماری از این اقدامات کمک می‌گیرد:
-
آزمایش خون: چک کردن کلسترول، قند، نشانگرهای التهابی
-
نوار قلب (ECG)
-
اکوکاردیوگرافی
-
تست ورزش یا استرس‌تست
-
آنژیوگرافی یا سی‌تی آنژیو برای بررسی مستقیم گرفتگی رگ‌ها
راهکارهای درمانی تصلب شرایین
۱. تغییر سبک زندگی
-
رژیم غذایی کم‌چرب، سرشار از میوه و سبزیجات
-
ورزش منظم (۳۰ دقیقه در روز، ۵ روز در هفته)
-
کاهش وزن
-
ترک سیگار
۲. دارو درمانی
-
کنترل فشار خون، کلسترول، قند خون
-
مصرف داروهای ضد لخته (مثل آسپیرین یا آنتی‌پلاکت‌ها)
۳. مداخلات تهاجمی
-
آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری برای باز کردن رگ‌های تنگ‌شده
-
جراحی بای‌پس برای ایجاد مسیر جایگزین خون‌رسانی
پیشگیری از تصلب شرایین
برای پیشگیری از این بیماری خطرناک، به این توصیه‌ها عمل کنید:
- رژیم غذایی سالم (پرهیز از چربی اشباع، نمک و قند زیاد)
- فعالیت بدنی منظم
- کنترل فشار خون و دیابت
- کاهش استرس و خواب کافی
- ترک سیگار
- چکاپ منظم سطح کلسترول و قند خون
جمع‌بندی
تصلب شرایین می‌تواند سال‌ها بدون علامت باقی بماند و ناگهان با عارضه‌ای جدی مانند سکته قلبی یا مغزی ظاهر شود. آگاهی از علائم هشدار، رعایت سبک زندگی سالم و پیگیری پزشکی منظم، کلید حفظ سلامت قلب و عروق هستند.
منابع:
Mayo Clinic – Atherosclerosis Overview
No. 7
۰۴/۰۴
