کلیات
بـرای تشخیص اولیه خـونـریزی در نقاط فوقانی یـا تحتانی دستگاه گوارش از این آزمایش استفاده مـی شود.
در مـورد آزمایش خـون مخفی در مـدفـوع شیرخواران بـاید وجود شقاق در پستان مادر را در نظر داشت.
توصیه‌‌‌‌‌های قابل ارایه به بیماران
- خـانـم‌هـایی کـه عـادت مـاهیانه هستند تا سه روز پس از پایان دوره فوق از انجام این آزمایش خودداری نمایند.
- چنانچه بیمار به بواسیر یا شقاق مقعد مبتلا بوده و خونریزی واضحی از این ضایعات مشاهده می‌گردد، قبل از انجام آزمایش به آزمایشگاه اطلاع داده شود.
- چنانچه بیمار به علل مختلف دچار خونریزی از لثه‌‌‌‌‌ها یا مخاط دهان است، بلع خون از این ناحیه سبب مثبت شدن کاذب آزمایش می‌گردد.
- دو تا سه روز پیش از آزمایش و در طی دوره جمع‌آوری نمونه، از خوردن غذاهای دارای گوشت قرمز (بهتر است گوشت مرغ و ماهی نیز مصرف نگردد)، سبزیجات خام بخصوص شلغم، ترب و تـربچه، قـارچ، کلـم بـروکلی، گل کلم، پرتقال، موز، انگور، طالبی یا گرمک، خربزه، ترب کوهی خودداری شود.
- حداقل از هفت روز قبل از انجام آزمایش از مصرف داروهای سالیسیلات مانند آسپیرین، سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ایندومتاسین، دیکلوفناک سدیم، داروهای استـروئیدی، کلشـی سیـن، ویتـامین C، آنتـی اسیـد‌هـا، تـرکیبـات آهن‌دار، ترکیبات یـد‌دار، دیورتیک‌های تیازیدی، رزرپین اجتناب گردد، در غیر این‌صورت به آزمایشگاه اطلاع داده شود. لازم به ذکر است که با توجه به تنوع داروهای مصرفی و امکان تداخل آن ها با نتایج آزمایش بهتر است مصرف هر گونه دارو را قبل از انجام آزمایش به اطلاع پزشک معالج برسانید.
- نمونه مدفوع باید در ظرف مخصوصی که آزمایشگاه در اختیار شما قرار می‌دهد و تمیز، دردار و فاقد مواد نگه دارنده است، جمع‌آوری گردد.
- چنانچه به علتی امکان جمع آوری مستقیم مدفوع در ظرف نمونه گیری مقدور نباشد باید نکات زیر حتما رعایت گردد:
- قبل از اجابت مزاج، کف توالت باید کاملا شسته و عاری از مواد شوینده و پاک کننده باشد (ترجیحا بهتر است دو بار سیفون کشیده شود).
- پس از اجابت مزاج با استفاده از آبسلانگ یا اپلیکاتور، مقدار کمی از سطح رویی مدفوع را بدون اینکه با ادرار یا آب مخلوط گردد، در ظرف مخصوص قرار داده و درب آن محکم بسته شود.
شرایط نگه داری نمونه و نحوه انتقال
- نمونه باید سریعا به آزمایشگاه تحویل داده شود در غیر این‌صورت تا زمان رسیدن به آزمایشگاه در دمای معادل یخچال (۸-۲ درجه سانتی¬گراد) نگه¬داری شود و از قرار دادن نمونه‌‌‌‌‌ها در گرما یا در مجاورت نور خورشید خودداری شود.
- تاخیر در آزمایش می‌تواند تاثیر منفی بر نتایج این آزمایش داشته باشد.
- نمونه مدفوع نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده شود.
حجم نمونه
مقدار مدفوع لازم برای آزمایش خون مخفی در مدفوع قوام دار (جامد) حدود ۵ گرم (به اندازه یک فندق) و در مدفوع آبکی پنج میلی‌لیتر است.
ملاحظات ایمنی
چون هر نمونه مدفوع می‌تواند آلوده به باکتری, ویروس و یا انگل باشد, لذا باید به عنوان یک منبع آلوده کننده مهم در نظر گرفته شود.
دستورالعمل نمونه‌گیری خلط
این آزمایش برای بررسی ارگانیسم هایی که منجر به عفونت در دستگاه تنفسی شده اند به کار می رود. در صورت درخواست سه نوبتی آزمایش، نمونه اول هنگام مراجعه بیمار گرفته می‌شود. نمونه دوم، خلط صبح گاهی است که بیمار به‌صورت ناشتا، پس از یک نفس عمیق و با سرفه، خلط خارج شده را در ظرف می‌ریزد. نمونه سوم با مراجعه بیمار برای تحویل نمونه دوم به واحد جمع‌آوری دریافت می گردد.
توصیه‌‌‌‌‌های قابل ارایه به بیماران
- نمونه صبح گاهی مناسب تر است.
- بهتر است بیمار ناشتا باشد. لازم است قبل از گرفتن خلط، دهان چند بار با آب معمولی شسته شود. درب ظرف را باز کرده نفس عمیقی را از راه بینی کشیده و برای لحظه ای نفس خود را در سینه حبس کنید و با سرفه عمیق خلط خود را داخل ظرف مربوطه تخلیه نمایید. سعی شود خلط با آب دهان مخلوط نگردد و یا آب دهان به جای خلط داده نشود (آب دهان شفاف و رقیق است ولی خلط چسبندگی دارد).
- در صورتی که نتوانید با سرفه کردن برای انجام آزمایش نمونه خلط بدهید سر را روی بخار آب گرفته، استنشاق نموده یا با آب نمک رقیق غرغره نمایید تا خلط بیاید.
- چنانچه نمونه گیری در منزل انجام شود, نمونه را پس از جمع آوری در یخچال قرار دهید و در کمتر از یک ساعت به آزمایشگاه برسانید.
- در مورد نمونه های چند نوبته هر روز یک نوبت انجام شود و پس از جمع آوری در یخچال قرار گیرد. هر نمونه در کمتر از یک ساعت به آزمایشگاه برسد.
- توجه شود مشخصات بیمار روی بدنه ظرف ثبت شده باشد.
نمونه‌گیری در منزل
- صبح پس از بیدار شدن حتی‌المقدور در بستر، بدون اینکه غذایی بخورید، با سرفه‌ای عمیق خلط خود را خارج و در ظرف مربوطه تخلیه نمایید و هر چه سریع تر به آزمایشگاه بیاورید.
- حجم نمونه باید در هر بار نمونه گیری حداقل ۲ میلی لیتر (بهتر است ۵-۳ میلی لیتر) باشد.
شرایط نگه داری نمونه و نحوه انتقال
- نمونه‌‌‌‌‌ها پس از تهیه در دمای یخچال نگهداری شود.
- حین حمل، نمونه از گرما و نور مستقیم آفتاب دور نگه داشته شود.
- ماندن بیش از حد نمونه خلط در خارج از آزمایشگاه در جواب آزمایش تاثیر می‌گذارد.
ملاحظات ایمنی
در تمام مراحل گرفتن نمونه و هنگام ثبت مشخصات روی آن، باید از دستکش یک‌بار مصرف استفاده شود.