راهنمای جامع تفسیر آزمایش سیتومگالوویروس

سیتومگالوویروس (CMV) یک ویروس شایع از خانواده هرپس است که اغلب بدون علامت منتقل می‌شود، اما در برخی شرایط مانند بارداری، پیوند اعضا یا ضعف سیستم ایمنی می‌تواند خطرناک باشد. آزمایش آنتی‌بادی‌های CMV (IgM، IgG و آویدیته IgG) ابزاری مهم برای تشخیص زمان آلودگی و ارزیابی خطر است. در این مقاله به زبان ساده و علمی، همه نکات مهم درباره تفسیر نتایج آزمایش آنتی‌بادی CMV را بررسی می‌کنیم.

---

سیتومگالوویروس چیست و چرا آنتی‌بادی‌ها اهمیت دارند؟

• در افراد سالم، CMV معمولاً بی‌علامت یا با علائم خفیف شبیه سرماخوردگی یا مونو دیده می‌شود.

• پس از آلودگی اولیه، ویروس به‌صورت نهفته باقی می‌ماند و می‌تواند در شرایط ضعف ایمنی فعال (راکتیو) شود.

• آنتی‌بادی‌ها کمک می‌کنند تشخیص دهیم آیا فرد اخیراً آلوده شده یا قبلاً ایمنی نسبی پیدا کرده است.

 

---

انواع آنتی‌بادی‌های CMV در آزمایش خون

• CMV IgM: معمولاً در عفونت اولیه یا اخیر بالا می‌رود، اما ممکن است مثبت کاذب باشد یا در راکتیواسیون هم دیده شود.

• CMV IgG: نشان‌دهنده تماس قبلی و ایمنی نسبی در برابر عفونت اولیه است.

• آویدیته IgG: میزان «چسبندگی» آنتی‌بادی‌ها به آنتی‌ژن را می‌سنجد:

  • آویدیته پایین: عفونت اخیر (چند هفته تا حدود ۳ ماه گذشته)

  • آویدیته بالا: عفونت قدیمی (بیش از ۳–۴ ماه قبل)

 

 

---

تفسیر ترکیب نتایج آزمایش سیتومگالوویروس

---

چه کسانی باید آزمایش آنتی‌بادی CMV بدهند؟

• زنان باردار با علائم مشکوک، مواجهه پرخطر یا یافته‌های غیرطبیعی در سونوگرافی جنین

• نوزادان و شیرخواران با علائم احتمالی عفونت مادرزادی (مثل زردی طولانی، میکروسفالی، اختلال شنوایی)

• گیرندگان و دهندگان پیوند برای تعیین وضعیت سرمی و ارزیابی خطر

• افراد با علائم مونو که از نظر EBV منفی هستند

 

 

---

تفسیر نتایج در بارداری

• هدف اصلی: تشخیص عفونت اولیه اخیر در مقابل عفونت قدیمی

• در صورت IgM مثبت، انجام آویدیته IgG و تکرار IgG پس از ۲–۳ هفته برای بررسی تغییر تیتر ضروری است.

• در موارد مشکوک، استفاده از PCR CMV خون یا ادرار مادر و در جنین آمنیوسنتز و PCR مایع آمنیوتیک کمک‌کننده است.

• غربالگری همگانی توصیه نمی‌شود، اما آموزش پیشگیری (بهداشت دست و اجتناب از تماس با ترشحات کودکان) مهم است.

 

---

اهمیت وضعیت آنتی‌بادی در پیوند و نقص ایمنی

• D+ / R−: بیشترین خطر عفونت اولیه شدید

• R+: خطر راکتیواسیون یا عفونت مجدد

• در این بیماران، PCR کمی CMV معیار اصلی پایش و شروع درمان است.

 

---

محدودیت‌های آزمایش آنتی‌بادی CMV

• مثبت کاذب IgM (مثل روماتوئید فاکتور یا واکنش متقاطع)

• ماندگاری طولانی IgM در برخی افراد

• تفاوت آستانه‌ها و کیت‌های آزمایشگاهی

• اهمیت زمان نمونه‌گیری در تفسیر آویدیته

---

نمونه‌گیری و آمادگی

• نمونه استاندارد: سرم خون

• در نوزادان، تشخیص عفونت مادرزادی باید در ۳ هفته اول با PCR ادرار یا بزاق انجام شود.

 

---

پیام‌های کلیدی

• IgM به‌تنهایی کافی نیست؛ ترکیب IgG و آویدیته ضروری است.

• در بارداری، تکرار آزمایش و PCR مسیر تصمیم‌گیری را روشن‌تر می‌کند.

• در بیماران پیوندی، PCR کمی ابزار اصلی پایش است.

• پیشگیری ساده و کم‌هزینه است.

 

---

سوالات متداول (FAQ)

۱) IgM مثبت یعنی حتماً عفونت جدید دارم؟
خیر، ممکن است مثبت کاذب باشد؛ باید با آویدیته IgG و PCR تأیید شود.

۲) IgG مثبت در بارداری خطرناک است؟
معمولاً نشان‌دهنده عفونت قدیمی و ایمنی نسبی است.

۳) اگر IgM و IgG هر دو مثبت باشند چه کنم؟
آویدیته IgG تعیین‌کننده زمان عفونت است.

---

جمع‌بندی

آزمایش آنتی‌بادی‌های CMV (IgM، IgG و آویدیته) برای تشخیص زمان آلودگی، ارزیابی خطر در بارداری و پیوند و مدیریت درمان اهمیت بالایی دارد. تفسیر درست تنها با ترکیب نتایج آزمایش و شرایط بالینی امکان‌پذیر است.

منابع:

CDC – Laboratory Testing for CMV

Mayo Clinic Laboratories – CMV IgG Avidity

No. 38

۰۴/۰۵