سقط جنین خودبه‌خودی به از‌دست‌رفتن ناخواستهٔ بارداری پیش از هفتهٔ ۲۰ گفته می‌شود. این اتفاق بیشتر در سه‌ماههٔ اول رخ می‌دهد و برای مادر تجربه‌ای سخت و عاطفی است. نکته مهم اینکه در اغلب موارد، سقط ناشی از خطای فرد یا «کاری که انجام داده/نداده» نیست. آگاهی از علائم هشدار، علل شایع و روش‌های درمانی می‌تواند به تصمیم‌گیری آگاهانه و کاهش اضطراب کمک کند.
آمار سقط جنین
-
حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد بارداری‌های شناخته‌شده به سقط ختم می‌شوند.
-
نزدیک به ۸۰ درصد سقط‌ها در سه‌ماههٔ اول رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌ها
-
خونریزی واژینال (از لکه‌بینی تا خونریزی شدید)
-
عبور لخته یا بافت
-
گرفتگی یا درد زیر شکم و کمر
-
کاهش ناگهانی علائم اولیهٔ بارداری (مثل تهوع یا حساسیت پستان‌ها)
🔴 با مشاهده این علائم باید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
علل و عوامل خطر
علل شایع:
-
اختلالات کروموزومی جنین (حدود ۵۰٪ موارد)
-
بیماری‌های مزمن کنترل‌نشده (دیابت، تیروئید)
-
ناهنجاری‌های رحم یا دهانه رحم
-
عفونت‌ها، مصرف الکل، سیگار یا مواد مخدر
-
افزایش سن مادر
عوامل خطر:
-
سن بالای ۳۵ سال (با افزایش سن خطر بیشتر می‌شود)
-
سابقهٔ سقط قبلی
-
مصرف دخانیات، الکل یا کافئین بیش از حد
تشخیص
-
سونوگرافی ترانس‌واژینال برای بررسی ضربان قلب جنین
-
اندازه‌گیری سریالی hCG در فاصلهٔ ۴۸ ساعت برای ارزیابی روند بارداری
-
آزمایش خون (CBC، هورمون‌ها) و در سقط‌های مکرر، بررسی‌های ژنتیکی و رحم
درمان بعد از سقط خودبه‌خودی
-
انتظار همراه با پایش: بدن در بسیاری موارد طی چند هفته بافت را دفع می‌کند (در صورت نبود عفونت یا خونریزی شدید).
-
درمان دارویی: میفپریستون + میسوپروستول (مؤثرتر از میسوپروستول تنها).
-
درمان جراحی (D&C/آسپیراسیون): در خونریزی شدید، عفونت یا باقی‌ماندن بافت.
🔹 اگر گروه خونی Rh منفی دارید، تزریق RhIG (RhoGAM) معمولاً توصیه می‌شود.
مراقبت پس از سقط
-
بیشتر زنان پس از سقط می‌توانند دوباره بارداری سالمی داشته باشند (حدود ۸۷٪).
-
بهتر است پس از یک قاعدگی طبیعی و آماده بودن جسمی/روحی اقدام به بارداری مجدد کنید.
-
تا ۱–۲ هفته از ورود تامپون یا رابطه جنسی پرهیز کنید تا خطر عفونت کاهش یابد.
چه زمانی باید فوراً به اورژانس رفت؟
-
خونریزی بسیار شدید (بیش از ۲ پَد در ساعت به مدت ۲ ساعت)
-
تب، لرز، درد شکم یا ترشح بدبو (هشدار برای سقط عفونی)
-
سرگیجه، ضعف شدید یا علائم کم‌خونی
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱) آیا استرس باعث سقط می‌شود؟
خیر، بیشتر سقط‌ها ناشی از اختلالات کروموزومی هستند. استرس روزمره علت مستقیم سقط نیست.
۲) آیا ورزش یا رابطهٔ جنسی خطر دارد؟
خیر؛ به‌طور معمول باعث سقط نمی‌شوند مگر در شرایط پزشکی خاص.
۳) چه زمانی نیاز به آزمایش‌های تکمیلی است؟
در صورت سقط مکرر (۲–۳ بار پشت‌سرهم)، ارزیابی‌های خونی، هورمونی و ژنتیکی لازم است.
جمع‌بندی
سقط جنین خودبه‌خودی بیشتر در سه‌ماههٔ اول رخ می‌دهد و اغلب به علت اختلالات کروموزومی جنین است. تشخیص بر پایهٔ سونوگرافی و آزمایش hCG انجام می‌شود. درمان می‌تواند انتظار، دارویی یا جراحی باشد و بیشتر زنان پس از آن می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند. مراقبت‌های منظم دوران بارداری و پرهیز از عوامل خطر در کاهش احتمال سقط مؤثر است.
منابع :
Mayo Clinic – Miscarriage: Symptoms and causes
CDC – Pregnancy Loss
No. 20
۰۴/۰۶