سیتومگالوویروس (CMV) در بارداری؛ آزمایش‌هایی که جان جنین را نجات می‌دهند

سیتومگالوویروس (CMV) یکی از ویروس‌های شایع خانواده هرپس‌ویریده است که در اغلب بزرگسالان به‌صورت خاموش و بدون علامت باقی می‌ماند. با این حال، اگر ابتلای اولیه یا فعال‌سازی مجدد ویروس در دوران بارداری رخ دهد، می‌تواند منجر به عفونت مادرزادی CMV در جنین شود؛ یکی از مهم‌ترین دلایل اختلالات شنوایی، عصبی و رشدی در نوزادان.

آزمایش‌های CMV IgG و IgM ابزار کلیدی برای ارزیابی تماس قبلی یا فعلی با این ویروس در مادر و نوزاد هستند.

---

آزمایش CMV IgG چیست؟

آنتی‌بادی IgG در بدن پس از تماس با CMV تولید می‌شود و معمولاً تا پایان عمر باقی می‌ماند. وجود این آنتی‌بادی در خون به این معناست که فرد قبلاً به ویروس آلوده شده و در برابر آن ایمنی نسبی دارد.

• در مادران باردار: CMV IgG مثبت به‌تنهایی نشان‌دهنده عفونت قدیمی است و خطر فعلی انتقال به جنین را تأیید نمی‌کند.

• در نوزادان: IgG معمولاً از طریق جفت از مادر منتقل می‌شود و به‌تنهایی معیار تشخیص عفونت مادرزادی نیست.

🔹 نکته مهم: وجود IgG در نوزاد الزاماً به معنای وجود ویروس در بدن او نیست.

---

آزمایش CMV IgM چیست؟

آنتی‌بادی IgM در مراحل اولیه عفونت تولید می‌شود و نشانه‌ای از عفونت اخیر یا فعال است.
وجود CMV IgM در بدن مادر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عفونت اولیه در دوران بارداری باشد، که بالاترین خطر انتقال به جنین را دارد.

• در نوزادان: IgM نمی‌تواند از جفت عبور کند، بنابراین وجود آن نشان‌دهنده عفونت درون‌رحمی (مادرزادی) است.

⚠️ با این حال، تفسیر نتیجه IgM باید با احتیاط انجام شود، زیرا:

• ممکن است نتیجه مثبت کاذب باشد

• IgM می‌تواند تا ماه‌ها پس از عفونت باقی بماند

• گاهی در فعال‌سازی مجدد (reactivation) ویروس نیز IgM مثبت می‌شود بدون وجود عفونت جدید

 

---

 در چه شرایطی انجام این تست‌ها توصیه می‌شود؟

• مادران بارداری که مشکوک به عفونت اولیه CMV هستند (با یا بدون علائم)

• نوزادان دارای علائم مشکوک به عفونت مادرزادی مانند:

  • میکروسفالی

  • بزرگی کبد و طحال

  • کم‌خونی یا آزوری

  • کاهش شنوایی یا اختلال رشد عصبی

• پیش از پیوند عضو یا مغز استخوان در بیماران دارای نقص ایمنی

• نوزادان با یافته‌های غیرطبیعی در سونوگرافی یا نتایج آزمایشگاهی اولیه

 

 

---

چگونه عفونت مادرزادی CMV به‌طور قطعی تشخیص داده می‌شود؟

 

برای تشخیص قطعی عفونت CMV در نوزاد، تنها به IgM نمی‌توان اکتفا کرد. باید یکی از تست‌های زیر نیز انجام شود:

• PCR CMV روی خون یا ادرار نوزاد (تشخیص DNA ویروس)

• کشت CMV از ادرار یا بزاق طی سه هفته اول تولد

⏱ توجه: پس از ۳ هفته از تولد، تشخیص عفونت مادرزادی از طریق آزمایش‌ها دشوارتر شده و ممکن است با عفونت اکتسابی پس از تولد اشتباه گرفته شود.

---

خلاصه تفسیر سیتومگالوویروس (CMV)

 

---

 نکات مهم برای والدین و پزشکان

• مثبت بودن IgG در نوزاد رایج است و جای نگرانی ندارد.

• اگر IgM مثبت باشد، انجام آزمایش PCR برای اطمینان از وجود عفونت فعال ضروری است.

• تفسیر این آزمایش‌ها باید توسط پزشک متخصص (نوزادان، عفونی یا زنان) انجام شود، نه به‌صورت خودسرانه.

• تشخیص زودهنگام CMV مادرزادی، امکان مداخله درمانی را فراهم کرده و از آسیب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند.

 

---

نتیجه‌گیری

آزمایش‌های CMV IgG و IgM تست مؤثری برای ارزیابی تماس قبلی یا عفونت فعال با ویروس سیتومگالوویروس هستند.

• IgG مثبت معمولاً نشان‌دهنده مواجهه قبلی و ایمنی است.

• IgMش مثبت ممکن است به معنای عفونت فعال یا مادرزادی باشد، اما نیاز به تأیید با PCR یا کشت ویروس دارد.

تفسیر دقیق نتایج فقط با در نظر گرفتن شرایط بالینی امکان‌پذیر است و تشخیص زودهنگام می‌تواند از آسیب‌های بلندمدت در نوزاد جلوگیری کند.

 

 

منابع:

CDC – Cytomegalovirus and Congenital CMV Infection

Mayo Clinic – CMV Testing During Pregnancy

No. 110

۰۴/۰۲