آزمایش DHEA-S یکی از تست‌های مهم در بررسی عملکرد غده آدرنال، سطح آندروژن‌ها و اختلالات هورمونی مانند PCOS یا هیرسوتیسم است. اما در صورت مصرف قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، نتیجه این آزمایش می‌تواند به‌طور کاذب کاهش یافته و پزشک را گمراه کند. در این مقاله توضیح می‌دهیم که چرا این اتفاق می‌افتد و چه باید کرد.
اثر قرص‌های ضدبارداری بر DHEA-S
داروهای ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون از چند مسیر بر سطح DHEA-S تأثیر می‌گذارند:
-
مهار تولید DHEA در غده آدرنال
-
افزایش SHBG و کاهش فرم فعال هورمون
-
اختلال در محور هیپوتالاموس–هیپوفیز–آدرنال (HPA)
🔍 نتیجه: کاهش سطح DHEA-S در آزمایش، حتی در غیاب بیماری واقعی.
چرا این تداخل هورمونی مهم است؟
-
اشتباه در تشخیص: ممکن است پزشک به اشتباه فکر کند بیمار دچار کم‌کاری آدرنال یا کمبود آندروژن است
-
درمان نادرست: ممکن است تجویز نابجای هورمون‌های مردانه یا انجام تصویربرداری غیرضروری صورت گیرد
-
خطا در ارزیابی PCOS یا تومورهای آدرنال
بهترین زمان انجام آزمایش DHEA-S
برای دستیابی به نتیجه دقیق:
-
حداقل ۲ تا ۳ هفته پس از قطع قرص ضدبارداری آزمایش دهید
-
ترجیحاً در روزهای ابتدایی سیکل قاعدگی
-
در زنان مبتلا به آکنه، هیرسوتیسم، اختلال قاعدگی یا شک به PCOS
نکات کلینیکی مهم برای پزشکان و بیماران
-
همیشه مصرف قرص‌های هورمونی را به پزشک و آزمایشگاه اطلاع دهید
-
در صورت مشکوک بودن به نتیجه، آزمایش را تکرار یا با تست‌های مکمل بررسی کنید
-
در صورت نیاز، از تست‌هایی مانند آندروستن‌دیون، تستوسترون آزاد یا اکو فوق کلیوی استفاده شود
پرسش‌های متداول (FAQ)
آیا همه قرص‌ها سطح DHEA-S را تغییر می‌دهند؟
فقط قرص‌های ترکیبی (استروژن + پروژسترون) اثر قابل توجه دارند؛ قرص‌های صرفاً پروژسترونی کمتر تأثیرگذارند.
آیا کاهش DHEA-S همیشه نگران‌کننده است؟
خیر، اگر ناشی از مصرف قرص باشد معمولاً کاذب است و نیازی به درمان ندارد.
آیا می‌توان در دوران مصرف قرص، آزمایش را انجام داد؟
می‌توان، اما نتیجه باید با احتیاط تفسیر شود یا بهتر است در دوره بدون قرص انجام شود.
جمع‌بندی
قرص‌های پیشگیری از بارداری می‌توانند باعث کاهش کاذب DHEA-S شوند. برای جلوگیری از تفسیر اشتباه آزمایش:
-
زمان انجام تست را به‌درستی تنظیم کنید
-
مصرف قرص را به پزشک اطلاع دهید
-
تفسیر را در کنار علائم بالینی و سایر آزمایش‌ها انجام دهید
منابع :
Mayo Clinic – Hormone testing and birth control pills
🔗 https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hormone-tests/about/pac-20385098
No. 68
۰۴/۰۴