میگرن یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی است که زنان بیش از مردان به آن مبتلا می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات هورمونی، به‌ویژه نوسانات استروژن و پروژسترون، نقش اساسی در شروع یا شدت حملات میگرنی در زنان دارند. این ارتباط به‌ویژه در طول چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی محسوس‌تر است و شناخت آن می‌تواند در پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری مؤثر باشد.
نقش استروژن در میگرن
– کاهش ناگهانی استروژن پیش از شروع قاعدگی یکی از محرک‌های اصلی میگرن قاعدگی است.
– سطح پایین استروژن حساسیت مغز به تغییرات شیمیایی و التهاب را افزایش می‌دهد.
– درمان‌های هورمونی جایگزین یا تنظیم چرخه می‌توانند در برخی زنان به کاهش حملات کمک کنند.
پروژسترون و تأثیر بر سیستم عصبی
– تغییرات پروژسترون در نیمه دوم چرخه قاعدگی می‌تواند بر فعالیت عصب سه‌قلو و مسیرهای درد اثر بگذارد.
– کاهش پروژسترون پیش از قاعدگی در برخی زنان با افزایش حساسیت به تحریکات و آغاز حملات مرتبط است.
میگرن قاعدگی
– معمولاً در بازه‌ی ۲ روز قبل تا ۳ روز پس از آغاز خونریزی رخ می‌دهد.
– اغلب بدون علائم پیش‌درآمد (Aura) است و شدت بالاتری نسبت به سایر انواع میگرن دارد.
– به درمان‌های پیشگیرانه کوتاه‌مدت پاسخ بهتری می‌دهد.
بارداری و میگرن
– در بیشتر زنان، افزایش مداوم سطح استروژن طی بارداری باعث کاهش حملات میگرنی می‌شود.
– با این حال، در برخی افراد میگرن ممکن است ادامه یابد یا حتی تشدید شود.
– استفاده از داروها در این دوره باید با نظر پزشک و بر اساس ایمنی برای جنین انجام شود.
یائسگی و تغییرات هورمونی
– نوسانات شدید هورمونی در دوره پیش‌یائسگی (Perimenopause) می‌تواند حملات را بیشتر کند.
– پس از یائسگی و کاهش پایدار سطح هورمون‌ها، در برخی زنان شدت یا فراوانی میگرن کاهش می‌یابد.
راهکارهای مدیریت میگرن هورمونی در زنان
– ثبت تقویم حملات و ارتباط آن با دوره قاعدگی
– رعایت الگوی خواب منظم و رژیم غذایی ضدالتهاب
– کاهش استرس و انجام ورزش‌های سبک مانند یوگا
– مشاوره با پزشک برای استفاده از درمان‌های پیشگیرانه دوره‌ای یا هورمونی
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱- آیا همه زنان‌میگرن قاعدگی دارند؟
خیر، اما حدود یک‌چهارم زنان مبتلا به میگرن، حملات خود را مرتبط با چرخه قاعدگی گزارش می‌کنند.
۲- آیا درمان هورمونی همیشه مؤثر است؟
خیر، اثربخشی درمان هورمونی بستگی به وضعیت فرد، نوع میگرن و سابقه پزشکی دارد.
۳- آیا می‌توان از میگرن قاعدگی پیشگیری کرد؟
بله، با شناسایی محرک‌ها، تنظیم lifestyle، و در برخی موارد مصرف داروی پیشگیرانه کوتاه‌مدت پیش از قاعدگی.
جمع‌بندی
هورمون‌های جنسی، به‌ویژه استروژن و پروژسترون، نقش مهمی در بروز و شدت میگرن زنان دارند. نوسانات این هورمون‌ها در چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی می‌توانند محرک یا تعدیل‌کننده حملات باشند. شناخت الگوهای شخصی، استفاده از روش‌های پیشگیرانه و درمان‌های مناسب می‌تواند به کنترل بهتر این نوع میگرن کمک کند و کیفیت زندگی زنان را بهبود بخشد.
منابع :
۱. Cleveland Clinic – میگرن قاعدگی و مدیریت آن
۲. CDC – عوامل خطر میگرن در زنان
No.30
۰۴/۰۷
