کشت خون از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی برای بیماری‌هایی چون سپسیس، اندوکاردیت و باکتریمی است. با رشد فزاینده عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، انتخاب روش مناسب کشت برای شناسایی دقیق و سریع عامل بیماری‌زا اهمیت بیشتری یافته است. در این مقاله، روش‌های مختلف کشت خون را با تمرکز بر عفونت‌های مقاوم به درمان بررسی و مقایسه می‌کنیم.
۱. کشت خون کلاسیک (روش سنتی)
فرآیند: تلقیح خون در بطری‌های حاوی محیط کشت هوازی و بی‌هوازی
مدت زمان شناسایی: ۲۴ ساعت تا ۵ روز
مزایا:
-
پوشش مناسب برای اغلب باکتری‌های رایج
محدودیت‌ها: -
زمان‌بر و کند
-
حساسیت پایین در حضور آنتی‌بیوتیک
-
عدم تشخیص پاتوژن‌های کند رشد یا داخل سلولی مانند Brucella
۲. کشت خون خودکار (Automated Systems)
دستگاه‌ها: BACTEC، BacT/ALERT، VersaTREK
مزایا:
-
پایش خودکار CO₂ یا pH برای هشدار سریع رشد میکروارگانیسم‌ها
-
دقت و حساسیت بالاتر نسبت به روش کلاسیک
-
مناسب برای تشخیص سریع در بیماران بدحال یا مشکوک به عفونت مقاوم
نقش در عفونت‌های مقاوم: -
تشخیص سریع‌تر پاتوژن و کاهش زمان شروع درمان هدفمند
۳. کشت با فیلتراسیون یا لیز سلولی
کاربرد: تجزیه سلول‌های خونی و حذف لکوسیت‌ها برای آشکارسازی باکتری‌های درون‌سلولی
مزیت ویژه:
-
افزایش حساسیت در تشخیص ارگانیسم‌هایی مانند Brucella، Mycobacterium، Bartonella
مناسب برای: عفونت‌های باکتریایی خاص و مقاوم به شناسایی با روش‌های معمول
۴. کشت خون همراه با تست مولکولی (PCR-Based)
روش‌ها: Real-time PCR، multiplex PCR، توالی‌یابی 16S rRNA
مزایا:
-
تشخیص سریع ژن‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی مانند mecA، blaKPC، NDM
-
کارآمد در نمونه‌های با بار میکروبی پایین یا پس از شروع درمان
محدودیت‌ها: -
نیاز به تجهیزات پیشرفته
-
هزینه بالا
-
عدم انجام مستقیم تست حساسیت دارویی
۵. کشت خون با MALDI-TOF MS
کاربرد: شناسایی سریع گونه میکروبی پس از مثبت شدن کشت
مزایا:
-
شناسایی گونه در کمتر از ۱ ساعت
-
در صورت ترکیب با AST سریع، می‌تواند زمان پاسخ درمانی را تا ۲۴ ساعت کاهش دهد
جدول مقایسه روش‌ها
| روش کشت | سرعت پاسخ | حساسیت | شناسایی مقاومت | هزینه | مناسب برای عفونت مقاوم |
|---|---|---|---|---|---|
| کلاسیک | پایین | متوسط | × | پایین | محدود به باکتری‌های رایج |
| خودکار | متوسط | بالا | × (AST جداگانه) | متوسط | مناسب |
| فیلتراسیون | متوسط | بالا | × | متوسط | عالی برای باکتری‌های خاص |
| PCR | بسیار بالا | بسیار بالا | ✔ | بالا | بسیار مناسب |
| MALDI-TOF | بسیار بالا | بالا | غیرمستقیم | بالا | مناسب همراه با AST |
جمع‌بندی
از روش‌های مختلف کشت خون، شناسایی عفونت‌های مقاوم، ترکیب کشت خودکار + روش‌های مولکولی یا MALDI-TOF پیشنهاد می‌شود. این ترکیب، زمان تشخیص را کاهش داده و اجازه می‌دهد درمان هدفمند آنتی‌بیوتیکی به‌موقع آغاز شود. روش‌های سنتی همچنان ارزشمند هستند، اما در مواجهه با پاتوژن‌های مقاوم، روش‌های مدرن دقت و سرعت بیشتری ارائه می‌دهند.
منابع :
Mayo Clinic – Blood Culture Methods
CDC – Antibiotic Resistance and Bloodstream Infections
No. 109
۰۴/۰۴