آیا مصرف استروژن و پروژسترون باعث کاهش دقت ماموگرافی می‌شود؟
هورمون‌تراپی یائسگی (HRT) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش علائم آزاردهنده یائسگی مانند گرگرفتگی، بی‌خوابی و خشکی واژن است. اما تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف استروژن و پروژسترون می‌تواند بر ساختار پستان اثر گذاشته و دقت تشخیص ماموگرافی را کاهش دهد.
در این مقاله، به ارتباط علمی میان هورمون‌تراپی و تراکم پستان، زمان مناسب برای انجام ماموگرافی و توصیه‌های مهم برای زنان یائسه می‌پردازیم.
اثرات هورمون‌تراپی بر بافت پستان
مصرف هورمون‌های زنانه می‌تواند تغییراتی ایجاد کند که بر تفسیر تصاویر ماموگرافی اثر منفی دارد:
-
افزایش تراکم بافت پستان (Breast Density)
-
احساس درد یا حساسیت پستان
-
افزایش ضخامت مجاری و لوبول‌ها
این افزایش تراکم به‌ویژه در زنان یائسه (که معمولاً بافت پستانی چربی‌تر و کمتر متراکم می‌شود)، باعث کاهش حساسیت ماموگرافی و پنهان ماندن توده‌های کوچک می‌شود.
آیا هورمون‌تراپی باعث خطای تشخیصی در ماموگرافی می‌شود؟
پاسخ مثبت است. HRT می‌تواند:
-
احتمال نتایج مثبت کاذب (False-Positive) را افزایش دهد
-
نیاز به تکرار ماموگرافی یا بیوپسی غیرضروری را بالا ببرد
-
ضایعات مشکوک مانند میکروکلسیفیکیشن‌ها را پنهان کند
-
سرطان پستان را دیرتر تشخیص دهد
بهترین زمان برای انجام ماموگرافی در زنان دریافت‌کننده HRT
پزشکان برای افزایش دقت توصیه می‌کنند:
-
قبل از شروع HRT یک ماموگرافی پایه انجام شود
-
ماموگرافی سالانه حتماً ادامه یابد
-
در صورت بالا بودن تراکم پستان، از روش‌هایی مانند ماموگرافی دیجیتال سه‌بعدی (Tomosynthesis) یا سونوگرافی پستان استفاده شود
توصیه‌های بالینی برای پزشک و بیمار
-
بررسی سابقه خانوادگی سرطان پستان قبل از شروع درمان هورمونی
-
اطلاع‌رسانی به رادیولوژیست درباره مصرف هورمون‌ها
-
در صورت تراکم بالای مداوم، استفاده از MRI یا سونوگرافی تکمیلی
-
بررسی هرگونه توده یا علامت غیرعادی پستانی، حتی با ماموگرافی طبیعی
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
آیا همه انواع HRT باعث افزایش تراکم پستان می‌شوند؟
خیر. درمان‌های ترکیبی (استروژن + پروژسترون) بیشتر از HRT صرفاً استروژنی باعث تراکم می‌شوند.
آیا لازم است پیش از ماموگرافی HRT را قطع کرد؟
در برخی موارد پزشک ممکن است پیشنهاد قطع موقت (۴–۶ هفته‌ای) دهد تا تراکم کاهش یابد و دقت تصویر بیشتر شود.
اگر تصاویر ماموگرافی قابل‌تفسیر نباشند، راه‌حل چیست؟
در این صورت استفاده از MRI پستان یا سونوگرافی تکمیلی به‌ویژه در زنان با ریسک بالا توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
هورمون‌تراپی یائسگی می‌تواند بر نتیجه ماموگرافی تأثیر منفی بگذارد و شناسایی به‌موقع ضایعات پستان را دشوار کند:
-
افزایش تراکم پستان باعث کاهش دقت تشخیص می‌شود
-
برنامه‌ریزی دقیق، اطلاع‌رسانی به پزشک و استفاده از تصویربرداری تکمیلی، در زنان تحت HRT ضروری است
-
تصمیم برای ادامه یا قطع هورمون‌تراپی باید با در نظر گرفتن مزایا و خطرات فردی انجام شود
منابع :
Mayo Clinic – Hormone Therapy and Mammograms
No. 75
۰۴/۰۴