چرا تکرار برخی آزمایش های خون و غربالگری ضروری است؟
بسیاری از بیماری‌ها در مراحل اولیه بدون علامت هستند. انجام منظم برخی آزمایش های پایه مانند CBC، قند خون، چربی خون و عملکرد کبد و کلیه به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک می‌کند و نقش کلیدی در پیشگیری دارد. طبق توصیه‌های مراجع معتبر مانند Mayo Clinic، WHO و CDC، برخی آزمایش‌ها باید به‌طور سالانه یا چندساله تکرار شوند.
آزمایش‌هایی که باید به‌صورت منظم تکرار شوند
| نام آزمایش | هدف | زمان تکرار پیشنهادی |
|---|---|---|
| CBC (شمارش کامل خون) | بررسی کم‌خونی، عفونت، اختلالات خونی | سالانه یا بر اساس علائم |
| قند خون ناشتا (FBS) و HbA1c | تشخیص و پایش دیابت | هر ۳ سال بعد از ۴۵ سالگی (یا سالانه در افراد پرخطر) |
| پروفایل چربی (کلسترول، HDL، LDL، تری‌گلیسرید) | ارزیابی سلامت قلب و عروق | هر ۴ تا ۶ سال بالای ۲۰ سال / سالانه در افراد پرخطر |
| عملکرد کبد (AST، ALT، ALP، بیلی‌روبین) | بررسی سلامت کبد و تأثیر داروها | سالانه یا در افراد پرخطر |
| عملکرد کلیه (BUN، کراتینین، eGFR) | پایش بیماری کلیه یا فشار خون بالا | حداقل سالانه در افراد در معرض خطر |
| آزمایش تیروئید (TSH ± FT4) | تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید | هر ۵ سال بعد از ۳۵ سالگی / سالانه در افراد مشکوک |
| ویتامین D | بررسی کمبود و سلامت استخوان | سالانه در افراد در معرض کمبود |
| غربالگری سرطان‌ها (PAP smear، PSA، FIT) | تشخیص زودهنگام سرطان | بسته به نوع غربالگری و سن (مثلاً پاپ اسمیر هر ۳ سال، PSA بعد از ۵۰ سالگی) |
آزمایش‌هایی که در شرایط خاص باید تکرار شوند
-
هورمون‌های جنسی (FSH، LH، استروژن، تستوسترون): در بررسی ناباروری یا اختلالات هورمونی
-
آزمایش‌های بارداری: در صورت شک به بارداری یا پیگیری آن
-
CRP و ESR: پایش بیماری‌های التهابی و خودایمنی
-
کشت ادرار یا خون: در صورت عفونت مکرر یا مشکوک
-
مارکرهای تومور (مانند CEA، CA125، PSA): در پیگیری درمان یا احتمال عود سرطان
جمع‌بندی
تکرار تست‌ها بستگی به عوامل زیر دارد:
-
سن (مثلاً بعد از ۴۰ سالگی، چکاپ‌ها اهمیت بیشتری می‌یابند)
-
سابقه خانوادگی بیماری‌ها (دیابت، سرطان، مشکلات تیروئیدی)
-
بیماری‌های مزمن (فشار خون بالا، دیابت، اختلالات کلیوی یا کبدی)
-
داروهایی که عملکرد کبد یا کلیه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند
💡 توصیه نهایی: مشاوره با پزشک عمومی یا داخلی بهترین راه برای تعیین زمان دقیق تکرار آزمایش‌هاست.
