ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، بیماری‌ای است که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و فرد مبتلا را در برابر عفونت‌های فرصت‌طلب و برخی سرطان‌ها آسیب‌پذیر می‌سازد. عامل ایجادکننده این بیماری، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) است.
ویروس HIV چگونه عمل می‌کند؟
ویروس HIV به سلول‌های سیستم ایمنی بدن، حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این سلول‌ها نقش بسیار مهمی در دفاع بدن در برابر عفونت‌ها دارند. با کاهش تعداد این سلول‌ها، سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و فرد به تدریج به عفونت‌های فرصت‌طلب مبتلا می‌شود.
راه‌های انتقال HIV
رابطه جنسی محافظت نشده: شایع‌ترین راه انتقال HIV از طریق رابطه جنسی محافظت نشده (اعم از مقعدی، واژنی و دهانی) است.
انتقال خون و فرآورده‌های خونی آلوده: در گذشته این روش یکی از راه‌های مهم انتقال HIV بوده است، اما با پیشرفت‌های پزشکی و غربالگری خون، خطر انتقال از این طریق بسیار کاهش یافته است.
استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده: مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی که از سرنگ و سوزن مشترک استفاده می‌کنند، در معرض خطر بالایی از ابتلا به HIV قرار دارند.
انتقال از مادر به فرزند: HIV می‌تواند از مادر مبتلا به فرزند در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی منتقل شود.
علائم ایدز
در مراحل اولیه عفونت HIV، ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد یا علائم خفیفی مانند آنفولانزا را تجربه کند. با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتری مانند تب، کاهش وزن، خستگی مزمن، تعریق شبانه، اسهال، عفونت‌های مکرر و ظهور لکه‌های سفید در دهان و گلو ظاهر می‌شود.
مراحل بیماری
بیماری ایدز به طور کلی به سه مرحله تقسیم می‌شود:
- عفونت حاد: معمولاً طی چند هفته اول پس از آلودگی رخ می‌دهد و علائم شبیه آنفولانزا دارد.
- عفونت مزمن بدون علامت: این مرحله می‌تواند سال‌ها طول بکشد و فرد هیچ علامت قابل توجهی را تجربه نکند.
- ایدز: مرحله نهایی بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به شدت تضعیف شده و فرد به عفونت‌های فرصت‌طلب و سرطان‌ها مبتلا می‌شود.
تشخیص ایدز
تشخیص HIV با انجام آزمایش خون امکان‌پذیر است. آزمایش‌های تشخیصی HIV بسیار دقیق هستند و نتایج آن‌ها معمولاً ظرف چند روز آماده می‌شود.
درمان ایدز
در حال حاضر درمانی قطعی برای ایدز وجود ندارد، اما با استفاده از داروهای ضد ویروسی می‌توان بیماری را کنترل کرد و طول عمر بیماران را به طور قابل توجهی افزایش داد. این داروها از تکثیر ویروس HIV جلوگیری کرده و به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا قوی‌تر شود.
پیشگیری از ایدز
استفاده از کاندوم: موثرترین روش برای پیشگیری از انتقال HIV از طریق رابطه جنسی است.
عدم اشتراک سرنگ و سوزن: مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی باید از استفاده مشترک از سرنگ و سوزن خودداری کنند.
غربالگری خون: قبل از هرگونه عمل جراحی یا انتقال خون، انجام آزمایش HIV ضروری است.
آموزش و آگاهی: افزایش آگاهی در مورد HIV و راه‌های انتقال آن، نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد.
نکته مهم: افراد مبتلا به HIV می‌توانند با رعایت توصیه‌های پزشک و مصرف منظم داروها، زندگی طولانی داشته باشند.