آزمایش ادرار یکی از رایج‌ترین و کاربردی‌ترین تست‌های پزشکی است که به تشخیص، پیگیری و غربالگری بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند. این آزمایش ساده، اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت کلیه‌ها، کبد، دستگاه ادراری و حتی سیستم متابولیک بدن به پزشک می‌دهد.
در این مقاله قصد داریم به زبان ساده توضیح دهیم که آزمایش ادرار چیست، چرا انجام می‌شود، چه آمادگی‌هایی نیاز دارد و نتایج آن چه مفهومی دارند.
آزمایش ادرار چیست؟
آزمایش ادرار یا «یورین آنالیز» (Urinalysis)، بررسی نمونه‌ای از ادرار شماست. این تست می‌تواند نشانه‌هایی از بیماری‌هایی مانند:
- عفونت‌های مجاری ادراری
- بیماری‌های کلیوی
- دیابت
- مشکلات کبدی
را آشکار کند. این آزمایش در واقع به بررسی ظاهر، ترکیبات شیمیایی و سلولی ادرار می‌پردازد.
چرا آزمایش ادرار انجام می‌شود؟
این آزمایش ممکن است به دلایل مختلفی توسط پزشک تجویز شود، از جمله:
۱. بررسی سلامت عمومی
به‌عنوان بخشی از چکاپ سالیانه، بررسی سلامت دوران بارداری یا آمادگی برای عمل جراحی، ممکن است این آزمایش انجام شود.
۲. تشخیص بیماری
اگر علائمی مانند سوزش ادرار، خون در ادرار، درد پهلو یا شکم، تکرر ادرار یا بوی غیرعادی دارید، آزمایش ادرار می‌تواند به یافتن علت کمک کند.
۳. پایش بیماری‌های مزمن
اگر به بیماری‌هایی مانند نارسایی کلیه یا دیابت مبتلا باشید، پزشک برای بررسی روند درمان، این آزمایش را به‌طور منظم درخواست می‌کند.
قبل از آزمایش چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
برای انجام این تست، معمولاً نیازی به ناشتا بودن نیست، مگر اینکه آزمایش دیگری همراه آن تجویز شده باشد. همچنین باید لیستی از داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را به پزشک اطلاع دهید؛ چون برخی از آن‌ها ممکن است بر نتیجه‌ی آزمایش تأثیر بگذارند.
نحوه جمع‌آوری نمونه ادرار
معمولاً نمونه‌گیری در خانه یا مطب انجام می‌شود. در بیشتر موارد از روش «ادرار میانی» استفاده می‌شود که در آن ابتدا مقدار کمی از ادرار را به توالت می‌ریزید، سپس وسط جریان ادرار را در ظرف مخصوص جمع‌آوری می‌کنید.
اگر امکان تحویل سریع نمونه به آزمایشگاه را ندارید، می‌توانید آن را در یخچال نگهداری کنید.
بررسی آزمایش در آزمایشگاه چگونه انجام می‌شود؟
نتیجه‌ی آزمایش ادرار از سه روش بررسی می‌شود:
۱. بررسی ظاهری
شفافیت، رنگ و بوی ادرار به‌صورت چشمی بررسی می‌شود. ادرار کدر یا قرمز می‌تواند نشانه‌ی عفونت یا وجود خون باشد.
۲. نوار تست ادرار (Dipstick)
یک نوار شیمیایی درون نمونه قرار می‌گیرد و تغییر رنگ آن‌ها به وجود یا نبود مواد مختلف اشاره دارد، از جمله:
- سطح اسیدیته (pH)
- غلظت ادرار
- پروتئین
- قند
- کتون‌ها
- بیلی‌روبین (نشانه اختلال کبدی)
- نیتریت یا آنزیم‌های گلبول سفید (نشانه عفونت)
- خون
۳. بررسی میکروسکوپی
در این مرحله، ادرار با سانتریفیوژ تغلیظ شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. در این مرحله مواردی مانند:
- گلبول‌های سفید (نشانه عفونت)
- گلبول‌های قرمز (نشانه آسیب کلیوی یا مشکلات خونی)
- باکتری‌ها، قارچ یا انگل
- سیلندرها و کریستال‌ها (نشانه سنگ کلیه)
بررسی می‌شود.
تفسیر نتایج آزمایش ادرار
نتایج نرمال این آزمایش همیشه به‌معنای سلامت کامل نیست. گاهی ممکن است بیماری هنوز در مراحل ابتدایی باشد یا ادرار بیش از حد رقیق شده باشد. بنابراین اگر علائم همچنان ادامه دارند، حتماً با پزشک مشورت کنید.
برای درک دقیق‌تر نتیجه‌ی آزمایش، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی دیگری مانند آزمایش خون یا سونوگرافی تجویز کند.
سخن پایانی
آزمایش ادرار، تستی ساده ولی بسیار کاربردی در تشخیص و پایش بسیاری از بیماری‌هاست. با انجام به‌موقع این آزمایش و توجه به علائم بدن، می‌توانید از بروز بیماری‌های جدی جلوگیری کنید یا درمان آن‌ها را به‌موقع آغاز نمایید.
در صورتی که پزشک این آزمایش را برای شما تجویز کرده، با آمادگی و آگاهی به آن نگاه کنید؛ چون می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت شما ایفا کند.
منبع:
No. 3
۰۴/۰۲