استاتین‌ها گروهی از داروهای پرکاربرد برای کاهش کلسترول خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی مانند حمله قلبی و سکته مغزی هستند. یکی از انواع رایج این داروها، سیمواستاتین (Simvastatin) است.
اگرچه استاتین‌ها معمولاً ایمن و مؤثر هستند، اما در برخی افراد ممکن است باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شوند، موضوعی که گاهی منجر به نگرانی بی‌مورد یا حتی قطع خودسرانه دارو می‌شود. در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم این افزایش آنزیم‌ها چه مفهومی دارد، چه زمانی خطرناک است و چگونه باید مدیریت شود.
استاتین‌ها چگونه بر کبد اثر می‌گذارند؟
استاتین‌ها در کبد متابولیزه می‌شوند و ممکن است باعث افزایش خفیف و گذرای آنزیم‌های کبدی مانند ALT و AST شوند.
🔸 این افزایش معمولاً بی‌علامت، وابسته به دوز و برگشت‌پذیر است.
🔸 در اغلب موارد، این افزایش نشانه‌ی آسیب واقعی به بافت کبدی نیست و نیاز به قطع دارو ندارد.
چه زمانی افزایش آنزیم‌های کبدی نگران‌کننده است؟
| میزان افزایش آنزیم‌ها | توصیه بالینی |
|---|---|
| کمتر از ۳ برابر حد نرمال | فقط پیگیری منظم؛ نیاز به قطع دارو نیست |
| بین ۳ تا ۵ برابر حد نرمال | ارزیابی علائم، کاهش دوز، بررسی علل دیگر یا تغییر دارو |
| بیشتر از ۵ برابر حد نرمال | قطع موقت دارو، بررسی تخصصی و ارجاع به فوق‌تخصص گوارش یا کبد |
✅ فقط حدود ۱ تا ۳ درصد از مصرف‌کنندگان استاتین افزایش آنزیم بیش از ۳ برابر را تجربه می‌کنند.
✅ آسیب کبدی واقعی (هپاتیت دارویی) بسیار نادر است و معمولاً با علائمی مانند زردی، تهوع، بی‌اشتهایی یا ادرار تیره همراه است.
چه عواملی خطر افزایش آنزیم‌های کبدی را بالا می‌برند؟
-
مصرف دوز بالای استاتین (سیمواستاتین ۴۰ یا ۸۰ میلی‌گرم)
-
مصرف همزمان الکل یا داروهای کبدی‌سم (مثل فنی‌توئین، آمیودارون)
-
ابتلا به کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
-
اضافه‌وزن و سبک زندگی کم‌تحرک
-
سن بالای ۶۰ سال یا سابقه بیماری‌های مزمن
آیا قبل از شروع استاتین باید آزمایش کبد داد؟
بله. مطابق با دستورالعمل‌های انجمن قلب آمریکا (AHA) و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA):
✅ آزمایش ALT قبل از شروع درمان با استاتین توصیه می‌شود
✅ اگر بیمار علامتی نداشته باشد، نیازی به تکرار دوره‌ای تست‌های کبدی نیست مگر در صورت مصرف دوز بالا یا بروز علائم جدید
علائم هشداردهنده آسیب کبدی که نباید نادیده بگیرید
در صورت مشاهده این علائم، فوراً به پزشک اطلاع دهید، اما دارو را خودسرانه قطع نکنید:
-
زردی پوست یا چشم‌ها (یرقان)
-
تهوع، استفراغ یا بی‌اشتهایی شدید
-
ادرار تیره یا مدفوع روشن
-
درد در ناحیه راست بالای شکم
-
خارش شدید و پراکنده پوست
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
آیا افزایش آنزیم‌های کبدی با استاتین خطرناک است؟
در اکثر موارد، خیر. افزایش خفیف و بی‌علامت آنزیم‌ها شایع است و به‌تنهایی نشانه‌ی آسیب جدی نیست.
آیا می‌توان استاتین را به‌دلخواه قطع کرد؟
خیر. قطع خودسرانه استاتین خطر سکته مغزی، حمله قلبی و سایر عوارض قلبی را افزایش می‌دهد.
آیا استاتین‌ها برای بیماران مبتلا به کبد چرب خطر دارند؟
خیر. تحقیقات نشان داده‌اند که استاتین‌ها نه‌تنها ایمن هستند، بلکه می‌توانند در کاهش التهاب ناشی از NAFLD نیز مفید باشند، مگر در موارد شدید.
جمع‌بندی
افزایش آنزیم‌های کبدی در مصرف‌کنندگان استاتین (به‌ویژه سیمواستاتین)، پدیده‌ای نسبتاً شایع اما اغلب خوش‌خیم و گذرا است.
با انجام آزمایش‌های پایه، آگاهی از علائم هشدار، پیگیری منظم و پرهیز از خوددرمانی، می‌توان مصرف ایمن استاتین‌ها را تضمین کرد. قطع دارو تنها با نظر پزشک انجام شود، نه بر اساس یک عدد آزمایش.
منابع :
Mayo Clinic – Statin Side Effects and Liver
American Heart Association – Cholesterol and Statins
No. 54
۰۴/۰۴